Nazariya va amaliyotda korporativ boshqaruv


Download 1.79 Mb.
bet17/122
Sana24.12.2022
Hajmi1.79 Mb.
#1050671
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   122
Bog'liq
Маруза матн НАЗАРИЯ ВА АМАЛИЁТДА КБ 2021 (талаба учун)

3.2.1-jadval
2017-2018 yillar mobaynida TOP-50 talikka kirgan yirik kompaniyalarning (TMK)lar haqida ma’lumotlar14
mlrd.dollari hisobida



Kompaniyaning nomi

Mamlakat

Daromad

Foyda

Aktivlar

Bozor qiymati


ICBC

Xitoy

134,8

37,8

2800

237,3


Xitoy qurilish banki

Xitoy

113,1

30,6

2241

202


JPMorgan CHASE

AQSh

108,2

21,3

2359,1

191,4


General Elektris

AQSh

147,4

13,6

685,3

243,7


Exxon Mobil

AQSh

420,7

44,9

333,8

400,4


NSBS Holdings

Buyuk Britaniya

104,9

14,3

2684,1

201,3


Royal Dutch Shell

Niderlandiya

467,2

26,6

360,3

213,1


Xitoy qishloq ho‘jalik banki

Xitoy

103

23

2142,2

150,8


Berkshire Nathaway

AQSh

162,5

14,8

427,5

252,8


PetroCHina

Xitoy

308,9

18,3

347,8

261,2


Xitoy banki

Xitoy

98,1

22,1

2033,8

131,7


Wells Fargo

AQSh

91,2

18,9

1,423

201,3


Shevron

AQSh

222,6

26,2

233

232,5


Volk wagen Gruppa

Germaniya

254

28,6

408,2

94,4


Apple

AQSh

164,7

41,7

196,1

416,6


Wal-Mart Stores

AQSh

469,2

17

203,1

242,5


Gazprom

Rossiya

144

40,6

339,3

111,4


BP

Buyuk Britaniya

370,9

11,6

301

130,4


Sitigroup

AQSh

90,7

7,5

1864,7

143,6


Petrobras

Braziliya

144,1

11

331,6

120,7


Samsung Elektroniss

Janubiy Koreya

187,8

21,7

196,3

174,4


BNP Paribas

Fransiya

126,2

8,6

2504,2

71,3


Total

Fransiya

240,5

14,1

224,1

115,5


AT & T

AQSh

127,4

7,3

272,3

200,1


Allianz

Germaniya

140,3

6,8

915,8

66,4


Sinopes

Xitoy

411,7

10,1

200

106,9


Mitsubishi UFJ Finansial

Yaponiya

59

11,9

2653,1

85,7


Amerika banki

AQSh

100,1

4,2

2,210

135,5


China Mobile

Xitoy

88,8

20,5

168,7

213,8


ENI

Italiya

163,7

10

185,2

86,3


Toyota Motor

Yaponiya

224,5

3,4

371,3

167,2


Nestle

Shveytsariya

100,6

11,6

134,7

233,5


Vodafone

Buyuk Britaniya

74,4

11,1

219,9

135,7


IBM

AQSh

104,5

16,6

119,2

239,2


Proctor & Gamble

AQSh

83,3

12,9

139,9

208,5


Diamler

Germaniya

150,8

8

211,9

64,1


Pfizer

AQSh

59

14,6

185,8

201,4


Statoil

Norvegiya

126,8

12,4

140,2

78,1


AXA Group

Fransiya

147,5

5,3

1005,4

45,3


Do‘stlik banki

Avstraliya

47,8

7,3

735,2

117,5


Mikrosoft

AQSh

72,9

15,5

128,7

234,8


Itau Unibanco Xolding

Braziliya

70,5

6,2

453,6

82


Banco Santander

Ispaniya

108,8

2,9

1647,8

82,1


BHP Billiton

Avstraliya

72,2

15,4

129,3

184,7


Banco Bradesso

Braziliya

78,3

5,6

417,5

71,6


Djonson & Djonson

AQSh

67,2

10,9

121,3

221,4


Nippon Telegraph & Tel

Yaponiya

126,9

5,6

226

58,2


Westpas Banking Group

Avstraliya

43,9

6,2

699,6

98,9


Goldman Sachs Group

AQSh

41,7

7,5

938,6

74,5


Kanadaning Qirolicha banki

Kanada

38,3

7,7

838,5

87,2

Yuqoridagi jadval ma’lumotlariga ko‘ra, TOP-50 talik yirik kompaniyalar qatoriga AQSH davlatining – 17 ta kompaniyasi, Xitoyning – 7 ta kompaniyasi, Buyuk Britaniya, Germaniya, Braziliya, Fransiya, YAponiya, Avstraliya davlatlarining – 3 tadan kompaniyalari, Niderlandiya, Rossiya, Janubiy Koreya, Italiya, Shveytsariya, Norvegiya, Ispaniya va Kanada davlatlaridan esa 1 tadan kompaniyalar kiritilgan. Ushbu kompaniyalar xalqaro mehnat taqsimotida, bozorlarga yangi mahsulot (xizmat)larni kirib borishida, dunyo miqyosida tovar aylanmasining shakllanishida, davlatlararo tajribalar almashinuvida katta ahamiyatga egadir. Biroq eng katta samaraga kompaniya erishadi.




3.3. Milliy darajadagi iqtisodiy oʻsishni ta’minlashda transmilliy korporatsiyalarning mohiyati
Milliy iqtisodiyotni rivojlantirishda transmilliy struktura ham zarurligini inobatga olgan holda hozirgi kunda milliy iqtisodiyotni jahon xo‘jaligi bilan geografik prinsiplar bo‘yicha emas, balki soha yoki xo‘jalik tarmog‘ida chuqur qayta ishlab chiqarishni amalga oshirish maqsadida birlashtiradi. O‘zbekistonda ham transmilliy korporatsiyalarning faoliyati bo‘yicha amaliyotlar amalga oshirilmoqda. Misol uchun, SHveysariyaning “Nestle” kompaniyasi bunga yaqqol misol bo‘la oladi. “Nestle” kompanisiyasining 150 dan ortiq mamlakatlarda filiallari tashkil etilgan bo‘lib, unda 330ming ishchi ishlaydi. Uning 4000dan ortiq brendi 6 qit’adagi istemolchilariga ega. Ushbu kompaniya O‘zbekistonda faoliyat yuritishi maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “O‘zbekiston-SHveysariya qo‘shma korxonasi “NESTLE Uzbekistan” MCHJ tashkil etish to‘g‘risida”gi qarori15 qabul qilindi. Ushbu qaror asosida “Nestle Uzbekistan” MCHJ 2000-yil fevral oyida Namangan viloyatidagi “Nafosat” sut zavodi negizida tashkil qilindi. Ushbu zavod 2002-yildan ish boshlab, dastlab ichimlik suvi strelizatsiyalangan sut ishlab chiqarilishi yo‘lga qo‘ygan. Keyinchalik 2004-yildan boshlab bolalar bo‘tqasini ishlab chiqarishni o‘zlashtirdi. Nestle kompaniyasining O‘zbekiston iqtisodiyotiga jalb etgan investitsiya daslab 30 mln.dollarni tashkil etsa, hozirgi kunda ushbu ko‘rsatkich 2 barobarga ya’ni 60 mln.dollar investitsiyani jalb etdi. Nestle kompaniyasining asosiy faoliyat maqsadi aholini sog‘lom ovqatlanish va sog‘lom turmush tarzini olib borish sohasida xalqaro ekspert tashkiloti hisoblanib, kompaniya doimo sifatli mahsulotlarni ishlab chiqarish bo‘yicha tadqiqot ishlari olib boradi va innovatsiyalarni amalga oshiradi. O‘zbekistonda kompaniya 2014 yilda “Sog‘lom bolalar” xalqaro loyihasini amalga oshirdi. 2016 yilda esa “Sog‘lom ovqatlanish haqidagi mashg‘ulotlar” mavzuida maktab o‘quvchilariga ta’lim dasturini amalga oshirdi.
Rossiyaning “Lukoyl” kompaniyasi ham O‘zbekistonda o‘z faoliyatini amalga oshirmoqda. Ushbu kompaniya 2004 yildan boshlab neft va gaz bo‘yicha geologiya-razvedka, qazib olish va qayta ishlash faoliyat sohalari bo‘yicha ishlarni amalga oshirmoqda. Lukoyl kompaniyasi mamlakatimizda 15 yildan beri faoliyat ko‘rsatib, 8 milliard dollar hajmdagi loyihalarni amalga oshirdi. SHuningdek, hozir kompaniya yangi neft va gaz makonlarini o‘zlashtirish uchun yana 2 mlrd.dollar investitsiya faoliyatini rejalashtirgan.
Andijon viloyatida Janubiy Koreya bilan “Uz-TONG XONG KO” qo‘shma korxonasi tashkil etilgan bo‘lib, unda import o‘rni bosuvchi mahsulotni – engil avtomobillarga o‘rindiqlar ishlab chiqariladi.
Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, mamlakatimizda Rossiyaning kapitali ishtirokida 1532 ta va Xitoya sarmoyasida 1222 ta korxona tashkil etilgan. Xorij sarmoyasida tashkil etilgan korxonalar soni 2017-yil bilan solishtirilganda 42 foizga ortib, 8280 tani tashkil etgan. SHuningdek, Turkiya – 982 ta, Janubiy Koreya – 689 ta, Qozog‘iston – 594 ta korxonalari tashkil etilgan. Korxonalarning asosiy qismi sanoat va tijorat yo‘nalishida bo‘lib, Toshkent shahrida 61 % (5082 ta), Toshkent viloyatida 11 % (913 ta), Samarqand viloyatida 5,2 % (430 ta) xorijiy korxonalar tashkil etilgan. Demak, transmilliy korporatsiyalar milliy iqtisodiyotimizga ijobiy ta’sir ko‘rsatib, yangi mahsulot turlarini ishlab chiqarish, import o‘rnini bosuvchi mahsulotlarni ishlab chiqarish, ishlab chiqarishga innovatsiya texnolgiyalarini joriy etish, shu qatorida ish o‘rinlarini yaratish kabi masalalarni hal qilishda ko‘mak beradi.
Nazorat savollari

1.

Transmilliy korporatsiyalar qanday mohiyatga ega?

2.

Transmilliy korporatsiyalar qanday funksiyalarni amalga oshiradi?

3.

TMK qanday salbiy jihatlarga ega?

4.

Jahon iqtisodiyotida zamonaviy TMKlar qanday xarakterli belgilarga ega?

5.

Jahondagi yirik korporatsiyalarning ro‘yxatini tuzishishda qaysi ko‘rsatkichlardan foydalaniladi.

6.

TMK egallash ko‘lami bo‘yicha qanday shakllarga ajratiladi?

7.

TMKlarni qanday guruhga bo‘linadi?

8.

Jahon xo‘jaligida transmilliy korporatsiyalarning o‘rni.

9.

Jahon iqtisodiyotini rivojlantirishda transmilliy korporatsiyalar qanday ahamiyatga ega?

10.

Milliy iqtisodiyotni rivojlantirishda transmilliy korporatsiyalar qanday ahamiyatga ega?



Download 1.79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   122




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling