Nazariya va amaliyotda korporativ boshqaruv
Download 1.79 Mb.
|
Маруза матн НАЗАРИЯ ВА АМАЛИЁТДА КБ 2021 (талаба учун)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Kompaniyaning nomi Mamlakat Daromad Foyda
- 3.3. Milliy darajadagi iqtisodiy oʻsishni ta’minlashda transmilliy korporatsiyalarning mohiyati
|
3.2.1-jadval
2017-2018 yillar mobaynida TOP-50 talikka kirgan yirik kompaniyalarning (TMK)lar haqida ma’lumotlar14 mlrd.dollari hisobida
Yuqoridagi jadval ma’lumotlariga ko‘ra, TOP-50 talik yirik kompaniyalar qatoriga AQSH davlatining – 17 ta kompaniyasi, Xitoyning – 7 ta kompaniyasi, Buyuk Britaniya, Germaniya, Braziliya, Fransiya, YAponiya, Avstraliya davlatlarining – 3 tadan kompaniyalari, Niderlandiya, Rossiya, Janubiy Koreya, Italiya, Shveytsariya, Norvegiya, Ispaniya va Kanada davlatlaridan esa 1 tadan kompaniyalar kiritilgan. Ushbu kompaniyalar xalqaro mehnat taqsimotida, bozorlarga yangi mahsulot (xizmat)larni kirib borishida, dunyo miqyosida tovar aylanmasining shakllanishida, davlatlararo tajribalar almashinuvida katta ahamiyatga egadir. Biroq eng katta samaraga kompaniya erishadi. 3.3. Milliy darajadagi iqtisodiy oʻsishni ta’minlashda transmilliy korporatsiyalarning mohiyati Milliy iqtisodiyotni rivojlantirishda transmilliy struktura ham zarurligini inobatga olgan holda hozirgi kunda milliy iqtisodiyotni jahon xo‘jaligi bilan geografik prinsiplar bo‘yicha emas, balki soha yoki xo‘jalik tarmog‘ida chuqur qayta ishlab chiqarishni amalga oshirish maqsadida birlashtiradi. O‘zbekistonda ham transmilliy korporatsiyalarning faoliyati bo‘yicha amaliyotlar amalga oshirilmoqda. Misol uchun, SHveysariyaning “Nestle” kompaniyasi bunga yaqqol misol bo‘la oladi. “Nestle” kompanisiyasining 150 dan ortiq mamlakatlarda filiallari tashkil etilgan bo‘lib, unda 330ming ishchi ishlaydi. Uning 4000dan ortiq brendi 6 qit’adagi istemolchilariga ega. Ushbu kompaniya O‘zbekistonda faoliyat yuritishi maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “O‘zbekiston-SHveysariya qo‘shma korxonasi “NESTLE Uzbekistan” MCHJ tashkil etish to‘g‘risida”gi qarori15 qabul qilindi. Ushbu qaror asosida “Nestle Uzbekistan” MCHJ 2000-yil fevral oyida Namangan viloyatidagi “Nafosat” sut zavodi negizida tashkil qilindi. Ushbu zavod 2002-yildan ish boshlab, dastlab ichimlik suvi strelizatsiyalangan sut ishlab chiqarilishi yo‘lga qo‘ygan. Keyinchalik 2004-yildan boshlab bolalar bo‘tqasini ishlab chiqarishni o‘zlashtirdi. Nestle kompaniyasining O‘zbekiston iqtisodiyotiga jalb etgan investitsiya daslab 30 mln.dollarni tashkil etsa, hozirgi kunda ushbu ko‘rsatkich 2 barobarga ya’ni 60 mln.dollar investitsiyani jalb etdi. Nestle kompaniyasining asosiy faoliyat maqsadi aholini sog‘lom ovqatlanish va sog‘lom turmush tarzini olib borish sohasida xalqaro ekspert tashkiloti hisoblanib, kompaniya doimo sifatli mahsulotlarni ishlab chiqarish bo‘yicha tadqiqot ishlari olib boradi va innovatsiyalarni amalga oshiradi. O‘zbekistonda kompaniya 2014 yilda “Sog‘lom bolalar” xalqaro loyihasini amalga oshirdi. 2016 yilda esa “Sog‘lom ovqatlanish haqidagi mashg‘ulotlar” mavzuida maktab o‘quvchilariga ta’lim dasturini amalga oshirdi. Rossiyaning “Lukoyl” kompaniyasi ham O‘zbekistonda o‘z faoliyatini amalga oshirmoqda. Ushbu kompaniya 2004 yildan boshlab neft va gaz bo‘yicha geologiya-razvedka, qazib olish va qayta ishlash faoliyat sohalari bo‘yicha ishlarni amalga oshirmoqda. Lukoyl kompaniyasi mamlakatimizda 15 yildan beri faoliyat ko‘rsatib, 8 milliard dollar hajmdagi loyihalarni amalga oshirdi. SHuningdek, hozir kompaniya yangi neft va gaz makonlarini o‘zlashtirish uchun yana 2 mlrd.dollar investitsiya faoliyatini rejalashtirgan. Andijon viloyatida Janubiy Koreya bilan “Uz-TONG XONG KO” qo‘shma korxonasi tashkil etilgan bo‘lib, unda import o‘rni bosuvchi mahsulotni – engil avtomobillarga o‘rindiqlar ishlab chiqariladi. Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, mamlakatimizda Rossiyaning kapitali ishtirokida 1532 ta va Xitoya sarmoyasida 1222 ta korxona tashkil etilgan. Xorij sarmoyasida tashkil etilgan korxonalar soni 2017-yil bilan solishtirilganda 42 foizga ortib, 8280 tani tashkil etgan. SHuningdek, Turkiya – 982 ta, Janubiy Koreya – 689 ta, Qozog‘iston – 594 ta korxonalari tashkil etilgan. Korxonalarning asosiy qismi sanoat va tijorat yo‘nalishida bo‘lib, Toshkent shahrida 61 % (5082 ta), Toshkent viloyatida 11 % (913 ta), Samarqand viloyatida 5,2 % (430 ta) xorijiy korxonalar tashkil etilgan. Demak, transmilliy korporatsiyalar milliy iqtisodiyotimizga ijobiy ta’sir ko‘rsatib, yangi mahsulot turlarini ishlab chiqarish, import o‘rnini bosuvchi mahsulotlarni ishlab chiqarish, ishlab chiqarishga innovatsiya texnolgiyalarini joriy etish, shu qatorida ish o‘rinlarini yaratish kabi masalalarni hal qilishda ko‘mak beradi. Nazorat savollari
Download 1.79 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|