2СН СН → СН2 = СНС СН
vinil atsetilen
Ushbu reaksiya amaliy ahamiyatga ega. Vinil atsetilen HCl ni osongina biriktirib olib xloroprenga aylanadi.
СН2 = СНС CH + HCl → CH2 = CHCCl = CH2
Atsetilen siklik birikma (benzol, siklooktatetraen va boshqalar) hosil qilib polimerlanishi mumkin:
Qator erituvchilar sintezida atsetilenga galogenlarning birikish
reaksiyasi ishlatiladi.
СH CH + 2Cl2 →Cl2CHCHCl2
Sanoatda atsetilenni gidroxlorlash orqali, plastmassalar tayyorlashda xomashyo bo`lib xizmat qiluvchi, vinilxlorid olinadi:
HgCl2
CH CH + HCl CH2 = CHCl
Atsetilenning gidratatsiyasida atsetaldegid hosil bo`ladi. Reaksiya simob tuzlarini katalitik ta'siri ostida o`tadi. Ushbu reaksiya Kucherov tomonidan ochilgan bo`lib, odatda uning nomi bilan ataladi.
Hg2+
СН СН2 + Н2О СН3СНО
Atsetaldegid - sirka kislotasi, uning efirlari va boshqa qimmatli mahsulotlar ishlab chiqarishda homashyodir.
Atsetilenga harakatchan vodorod atomli birikmalarni biriktirish reaksiyalari (vinillash) vinilli efirlar, vinilatsetat, akrilonitrillarni olish usuli sifatida qo`llaniladi:
Reaksiya mahsulotlarida vinil guruhining bo`lishi ularga polimerizatsiyalanish qobiliyatini beradi va shu sababli ularplastmassalar ishlab chiqarishda monomer sifatida ishlatiladi. Eng ko`p ahamiyat kasb etganlari - oddiy vinil efirlar CH2=CHOR, vinilatsetat CH2=CHOCOCH3, akrilonitril CH2=CHCN lardir.
Karbonil birikmalar bilan kondensatsiya reaksiyalari alkin spirtlar va glikollarning hosil bo`lishiga olib keladi. Shunday yo`l bilan atsetilen va formaldegidlardan propargil spirti va 1,4 - butindiollar olinadi:
CH CH HCHO CH C - CH2OH HCHO HOCH2C CCH2OH Аtsetilen spirti (Propinol) 1,4 - Butindiol
Atsetilenni nitrat kislota bilan nitrolaganda uch bog` uzilishi kuzatilib, tetranitrometan hosil bo`ladi.
СН CH + 6HNO3 → C(NO2)4 + CO2 + 2NO2 + 4H2O
tetranitrometan
Neft kimyo sanoati uchun hozirda eng ko`p ahamiyatga ega bo`lgan uglevodorodlar: etilen, propilen, butadien va benzollardir. Ular asosida juda ko`p neft kimyoviy mahsulotlar olinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |