Niyazova n. A, Ximmataliyev d. O

Multipleksorlar
–bu markaziy ofis asboblari bir necha yuz raqamli abonent 
liniyalarini qo'llab-quvvatlash. 
Xavfsizlik devorlari
–bu mahalliy tarmoqqa kirish va chiqish ma'lumotlarini 
boshqaruvchi va ma'lumotlarni filtrlash orqali mahalliy tarmoqni himoya qiladigan 
tarmoq qurilmalari. 
Ma'lumotlar kanali
–ikki tomonlama almashinuv vositasi ma'lumotlarni 
uzatish (olish) uchun aloqa liniyalari va uskunalarini o'z ichiga olgan ma'lumotlar. 
Ma'lumot uzatish kanallari ma'lumot manbalari va ma'lumot qabul qiluvchilarni 
ulaydi. 
Tarmoqni qurish uchun odatda uchta o'tkazgichdan biri ishlatiladi: o'ralgan 
juft, koaksiyal kabel, optik tolali kabel. 
Hozirgi vaqtda o'ralgan juftlik elektromagnit shovqinni kamaytirish uchun bir-
biri bilan o'zaro bog'langan 8 mis o'tkazgichdan iborat eng keng tarqalgan tarmoq 
o'tkazgichidir. Bunday simdan segment uzunligi 100 metrgacha (3.6-rasm). 
3.6-rasm. Buralgan juftlik va ulagich 8P8C. 
Koaksiyal kabel
–Tel simdan yasalgan markaziy o'tkazgichni, mis yoki 
alyuminiy bog'laydigan izolyator qatlamini (bu elektromagnit aralashuvdan 
olingan ekran) va tashqi PVX izolyatsiyani o'z ichiga oladi. Ma'lumot uzatishning 
maksimal tezligi-10 Mbit/s. Kabel tarmoq kartasiga BNC-ulagichi orqali aylanish 
bilan ulanadi (3.7-rasm). 
3.7-rasm. Koaksiyal kabel va ulagich BNC. 

---

82 
O’ralgan juft kabellari bilan taqqoslaganda, koaksiyal kabel qimmatroq, uni 
ta'mirlash yanada murakkab, moslashuvchanlik yomonroq. Biroq, uning afzalligi 
bor-simi niqobi (mis yoki alyuminiy folga) signalni buzadigan shovqinni yo'q 
qiladi. Koaksial kabel odatda "Shina" topologiyasida qo'llaniladi va ko'p nuqtali 
signal uzatishda ishlatiladi. 
Optik tolali kabel
–izolyatsiyalash bilan himoyalangan bir nechta shisha 
tolalarni o'z ichiga oladi. Ma'lumot uzatish tezligi sekundiga bir necha Gbit/s ga 
teng, elektr shovqinlariga duch kelmaydi. Siqilishsiz signal uzatish kilometr bilan 
o'lchanadigan masofaga o'tadi (3.8-rasm). 
3.8-rasm. Optik tolali kabel va MM ST/PC optik ulagichi. 
Ma'lumotlar turli xil yorug'lik intensivliklari bilan kodlangan. Kabel ichidagi 
signal manbai infraqizil LED yoki lazerdir. Optik sim barcha signal uzatish 
vositalarining eng moslashuvchani emas, lekin u eng shovqinga chidamli, u etarli 
darajada axborot xavfsizligining yuqori darajasi. Bunday kabelni o'rnatish 
murakkab va qimmat, odatda maxsus uskunalarda payvandlash orqali amalga 
oshiriladi. Kabel ba'zan zirhlangan, ya'ni metall niqob bilan himoyalangan 
(chidamlilik uchun). 
Optik kabelning boshqa xususiyatlari orasida shuni ta'kidlash kerakki, shisha 
mexanik kuchlanishdan yorilib, nurlanishdan bulutli bo'lib qolishi mumkin, bu esa 
o'z navbatida kabelda signalning pasayishiga olib keladi. Teflon (plenum) odatda 
optik tolani izolyatsiya qilish uchun ishlatiladi. Bu qimmat izolyatsiya (PVX bilan 
solishtirganda) to'q sariq rangga ega, ammo u deyarli olovda yonmaydi. 
Yorug'lik signalini elektr signaliga aylantirish uchun optik tolali transversiya 
(transiver) ishlatiladi. 

---

83 
3.9-rasm. Transiver Trycom TRP-C39