Niyazova n. A, Ximmataliyev d. O

Kodlash tizimi-ob'ektlarni kod belgilash qoidalari. Kod harflar, raqamlar va 
boshqa belgilardan iborat alifboga asoslangan. Kod quyidagicha tavsiflanadi: 
uzunlik-koddagi pozitsiyalar soni va tuzilish-tasniflash xususiyatini ko'rsatish 
uchun kodda belgilar ishlatilish tartibi. 
Kodlash axborotni qulay va samaraliroq ishlashini ta'minlash uchun ob'ekt 
nomini belgi (kod) bilan almashtirish uchun ishlatiladi. 
Yagona hujjatlar tizimlari davlat, sanoat va mintaqaviy darajalarda 
yaratiladi. Ulardan foydalanishning asosiy maqsadi-ijtimoiy ishlab chiqarishning 
turli sohalari ko'rsatkichlarining taqqoslanishini ta'minlash. Talablar belgilangan 
joylarda standartlar ishlab chiqiladi: 

---

131 
 Hujjatlarning yagona tizimiga; 
 Turli darajadagi boshqaruv hujjatlarining yagona shakllari; 
 Tafsilotlar va ko'rsatkichlarning tarkibi va tuzilishi; 
 Hujjatlarning yagona shakllarini kiritish, saqlash va ro'yxatdan o'tkazish tartibi. 
Biroq, hujjatlarning yagona tizimi mavjudligiga qaramay, aksariyat 
tashkilotlarni o'rganishda doimiy kamchiliklarning butun majmuasi doimiy 
ravishda aniqlanadi: qo'lda ishlov berish uchun juda katta miqdordagi hujjatlar, bir 
xil ko'rsatkichlar ko'pincha turli hujjatlarda takrorlanadi, ko'p sonli hujjatlar bilan 
ishlash mutaxassislarni bevosita muammolarni hal etishdan chalg'itadi, yaratilgan, 
ammo foydalanilmaydigan ko'rsatkichlar mavjud va boshqalar. 
Ushbu kamchiliklarni bartaraf etish axborot ta'minotini yaratishda duch 
keladigan muammolardan biridir. 
Axborot oqimlari sxemalari axborot yo'nalishlari, uning hajmi, paydo bo'lishi 
va ishlatilish joylarini aks ettiradi. Bunday sxemalarni tahlil qilish butun boshqaruv 
tizimini takomillashtirish bo'yicha chora-tadbirlar ishlab chiqishga imkon beradi. 
Axborot ta'minotini yaratish uchun quyidagilar zarur: 
 Tashkilotni boshqarish tizimining maqsadlari, vazifalari, funksiyalari to'g'risida 
aniq tasavvurga ega bo'lish; 
 axborot oqimlari sxemalari ko'rinishida tahlil qilish uchun taqdim etilgan, uning 
paydo bo'lishi paytidan boshlab uni boshqaruvning turli darajalarida 
foydalanishgacha harakatlanishini aniqlash; 
 ish jarayoni tizimini takomillashtirish; 
 tasniflash va kodlash tizimining mavjudligi va ulardan foydalanish; 
 ma'lumotlarning o'zaro bog'liqligini aks ettiruvchi konseptual axborot-mantiqiy 
modellarni yaratish metodologiyasini bilish; 
 zamonaviy texnik ta'minotga ega bo'lishni talab etadigan mashina muhitida axborot 
qatorlarini yaratish.