Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti b. X. Xodjaev

Jaloliddin Davoniy
Аbdurahmon Jomiy
(davlat)ni boshqarish va podshohlar siyosati” deb nomlanib, unda 
muhim ijtimoiy-siyosiy masalalar ko’tariladi.
Davoniy inson o’zining aqliy qobiliyatini tarbiyalash uchun 
quyidagilarga amal qilish lozimligini uqtiradi: 1) zehn o’tkirligi; 2) 
fahmlilik; 3) zehn ravshanligi; 4) bilimni tez egallash qobiliyati; 5) 
qo’yilgan muammoni tezda anglashi; 6) yodlash qobiliyati; 7) xotira.
Davoniy insonga foyda keltiradigan kasb-hunarni uchga bo’ladi:
1) inson aqliy faoliyati bilan bog’liq; 2) ta’lim-tarbiya natijasida 
vujudga keladigan; 3) kishilarning shijoati, jasurligi bilan bog’liq. 
Davoniy insoniy fazilatlarni to’rtga bo’ladi: donolik, adolat, 
shijoat, iffat. 
Davoniy g’azabni eng og’ir ruhiy kasallik deydi. G’azab 
kishining katta nuqsoni, kamchiligi, aqlsizligidir, agar aql g’azab va 
hissiyotga bo’ysunsa, kishi hayvon darajasiga tushib qolishi 
mumkin, chunki hayvonning aqli bo’lmaganligi tufayli u g’azab va 
quvvatini o’ziga buysundira olmaydi. Inson aqli bo’la turib g’azabni 
buysundira olmasa, buni hech qachon kechirish mumkin emas. 
Quyida keltirilgan diagramma bilan tarnishing. Abduraxmon 
Jomiy va Jaloliddin Davoniylar pedagogik qarashlarining o’ziga 
xosliklarini diagrammaning kesishmaydigan joylariga yozing. 
Doiralarning kesishgan joyida ikkita mutafakkir qarashlaridagi 
umumiy fikrni yozing. 
SAVOL VA TOPSHIRIQLAR 

---

VI BOB. XVII ASRDAN XIX ASRNING YARMIGACHA 
TARBIYA, MAKTAB VA PEDAGOGIK FIKRLAR RIVOJI 
 
Buxoro amirligi, Qo’qon va Xiva xonliklarida ta’lim-tarbiya. 
XVII-XIX asrlarda O’rta Osiyoda bir nechta turdagi talim 
muassasalari (maktab, madrasa, qorixona, daloilxona, otnoyilar 
maktablari) mavjud edi. Ayniqsa Qo’qon, Toshkent, Buxoro kabi 
shaharlarda ularning soni tez ko’paygan.
Maktablar boshlang’ich talim muassasasi hisoblanib, unda 
bolalarga yozish va o’qish o’rgatlgan, din haqida dastlabki 
malumotlar berilgan. Madrasalar yuqori turuvchi o’quv muassasasi 
hisoblangan, qorixona va daloilxona («Daloil al-xayrot») quyi diniy 
xizmatchilarni tayyorlagan. 
XIX asrdagi Qo’qon xonlari arxivlarida beklar va xonlar 
saroylarida sag’ir (etm)lar uchun ochilgan maktablar haqidagi 
malumotlar saqlanib qolgan. Bunday maktablar davlat mablag’lari 
hisobiga faoliyat yuritgan.