Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti b. X. Xodjaev

Qizlar maktabi va unda ta’lim mazmuni. Masjid va 
xonaqohlar qoshida ochilgan maktablarda faqat o’g’il bolalar 

---

o’qitlgan. Qiz bolalar o’z davrining o’qimishli ayollari tomonidan 
uylarida ochilgan maktablarda o’qitlgan. Ayol muallimani o’lkaning 
turli hududlarida “otnoyi”, “otnbibi”, “bibiotn”, “bibixalifa” deb 
ataganlar. Qizlar maktabi o’g’il bolalar maktablariga nisbatan ancha 
kam bo’lgan, ko’p hollarda maktabdorlarning, imomlarning xotnlari 
maktabdorlik qilgan. Qizlar maktabi haqida K.E.Bendrikov 
“Turkistonda xalq maorifi tarixidan ocherklar” asarida quyidagilarni 
yozadi: “Qizlar ishqiy maktublarga berilmasinlar deb, qizlar 
maktabida yozuvga o’rgatlmagan”. Professor U.Dolimovning 
fikricha, bu so’zlar haqiqatdan ancha yiroq. O’zbek xalqi – 
o’tmishda eng ko’p shoiralar etshtrgan xalq, agar yozuvga 
o’rgatlmaganida edi, podshohlar saroyiga mansub bo’lgan 
Gulbadanbegim, Zebunisobegim, Nodirabegimlarni qo’ya bering, 
XIX asrning o’zida Uvaysiy, Mahzuna, Dilshodi Barno, 
Muazzamxon, Muattarxon, Anbar otn, Qamarniso, Nozimaxon kabi 
o’nlab mashhur shoiralar qaerdan etshib chiqqan?! 
O’rta Osiyoda faoliyat yuritgan qizlar maktabining yirik 
namoyondalaridan biri – Jahon Otn Uvaysiydir. O’zining butun 
faoliyat davomida xalqimiz orzu-umidlarini ro’yobga chiqarishga 
harakat qilgan Jahon otn xalqimizning oqila qizlarini tarbiyalash, 
go’zal hayotga erishishning birdan-bir yo’li deb o’ylab, o’zining 
butun umrini yosh qizlarga talim-tarbiya berish bag’ishladi.
O’z maktabida qizlarga boshlang’ich talim berar ekan, Jahon Otn 
ularning zehnini o’strishga katta ahamiyat beradi. Otn o’z 
shogirdlariga savod o’rgatbgina qolmay, ular orasidan iqtdorli 
qizlarni tanlab sharq sheriyat bilan tanishtradi. Qizlarni nazm 
bo’stoniga etaklaydi. 
Atoqli zullisonayn shoira Dilshodi Barno 50 yildan ortq 
muallimalik qilib, qizlarga xat-savod o’rgatdi, tabi nazm qizlarga 
sheriyat ilmidan dars berdi. 
Dilshod o’z maktabida yosh qizlarni tarbiyalar, ularga xat-savod 
o’rgatar va ularni chuqur bilim egasi qilib chiqarishga intlar edi. Shu 
bilan birga, yosh istedodli qizlarga o’zbek, tojik mumtoz adabiyot 
namoyondalarining asarlarini ham o’rgatar va ularni nafosat ruhida 
tarbiyalab, o’z zamonasining ilg’or kishilari qilib etshtrishga harakat 
qilgan.  

---