Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti fizika matematika fakulteti

Dumaloq gorizontal yoki olov kamalak. Dumaloq gorizontal yoki yonib turgan kamalak - quyosh nuri engil sirt bulutlari orasidan o'tib ketganda hosil bo'ladi va faqat quyosh osmonda juda baland bo'lganda paydo bo'ladi. Ma'lum bo'lishicha, sirli samoviy "olov" muzdan paydo bo'lgan! Axir, sir bulutlari erdan juda balandda joylashgan, u erda yilning istalgan vaqtida juda sovuq bo'ladi va shuning uchun ular tekis muz kristallaridan iborat! Quyosh nurlari muz kristalining vertikal yuzlaridan o'tib, sinadi va olov kamalagi yoki dumaloq gorizontal yoyni yoritadi, chunki olov kamalagi fanda shunday nomlangan. Yong'in kamalagi nisbatan kam uchraydigan va noyob hodisa.

Qizil kamalak. Qizil kamalak osmonda faqat quyosh botganda paydo bo'ladi va oddiy kamalakning so'nggi ohangidir. Ba'zan u juda yorug 'va quyosh botgandan keyin ham 5-10 daqiqada ko'rinadigan bo'lib qoladi. Quyosh botganda, nurlar havodan uzoqroq yo'lni bosib o'tadi va suvning sinishi indeksi uzunroq to'lqin uzunligi (qizil) uchun qisqa to'lqin uzunligiga (binafsha) nisbatan kamroq bo'lganligi sababli, qizil chiroq refraktsiya paytida kamroq himoyalanadi. Quyosh ufqdan pastga tushganda, kamalak avval eng qisqa binafsha to'lqinlarni yo'qotadi va ular darhol tarqaladilar. Keyin ko'k, yashil va sariq to'lqinlar yo'qoladi. Eng qat'iy - qizil yoy.



Kamalak -osmon gumbazida rango-rang boʻlib koʻrinadigan yoy; yorugʻlikning atmosferadagi yomgʻir tomchilarida sinishi, qaytishi va difraksiyasi natijasida yuz beradi. Yomgʻir yogʻib oʻtgach, Quyoshga qarama-qarshi tomonda hosil boʻladi. Quyosh ufqqa qancha yaqin boʻlsa, Kamalak shuncha katta koʻrinadi. Kamalakning burchak radiusi 42° ga teng , tashqi qismi qizil, ichki qismi binafsha rangda koʻzga tashlanadi; unda boshqa ranglar toʻlqin uzunligiga qarab joylashadi. Ayrim vaqtlarda atmosferada qoʻshaloq kamalak ham kuzatiladi. Qoʻshimcha Kamalak ichki qizil qismining burchak radiusi 50° ga teng . Baʼzan, atmosferada ayni bir vaqtda 3 tadan 6 tagacha Kamalak hosil boʻlishi mumkin.