Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti maxsus sirtqi bo

2.Lalmikorlikda toza shudgor-almashlab ekishning asosiy elementi.  

Ang’izni  haydab  yil  davomida  ekin  eqilmay  maxsus  ajratilgan  dala     to

za  shudgor deyiladi.  Shudgorga  yil  davomida  yoki  yezning  yarmigacha 

 ekin  ekilmay  faqat  begona o’tlarni yo’qotish uchun quruq ishlov berib turil

adi. Ishlov berish natijasida shudgor yumshoq va  begona  o’tlardan  xoli  bo’

ladi,  unda  nam  ko’proq  to’planadi,  oziq  moddalar  ko’payadi,  

ekinlarning kasallik va zararkunandalari kamayadi. Lalmikorlikda tuproq uni

mdorligini oshirish g’alla ekinlari hayoti uchun qulay sharoit  

yaratish  uchun  u  toza  shudgor  bilan  almashlab  ekiladi.  Toza  shudgor  t

uproqni  chuqur   qatlamlarida  suv  rejimini  yaxshilaydi,  qurg’oqchilikni  za

rarli  ta’sirini  kamaytiradi.  

Qamashida  toza  shudgor  kuzgi  bug’doy  hosilini  56%  oshirgan.  Kuzgi  b

ug’doy  toza shudgorga  ekilganda  faqat  hosili  emas,  don  tarkibidagi  oqsi

l  miqdori  ham  oshgan. Yog’ingarchilik  ko’p  bo’lgan  yillari  toza  shudgo

rda  tuproq  zichlashadi,  bug’doyni  o’sishi uchun  sharoit  yomonlashadi,  e

kinzor  bir  yillik  begona  o’tlar  bilan  ifloslanadi,  samaradorlik  

---

kamayadi. Jizzax  viloyatidagi  «G’alla»  ilmiy  ishlab  chiqarish  birlashmasi

  dalalarida  toza shudgorga  ekilgan  bug’doy  hosili  14-22  s,  ang’izda  4-

8  s  tashkil  etgan.  Lalmi  yerlarni  

shudgorlashning eng qulay muddati tekislik mintaqada martning ikkinchi yar

mi, tekislikadir mintaqasida  martning  oxiri  aprelning  birinchi  yarmi,  tog’ 

 oldi  mintaqasida  aprel  va  tog’li mintaqada  aprelning  oxiri  va  mayning  

boshi  hisoblanadi.  Toza  shudgor  yez  davomida  2-3  

marta 10-12sm chuqurlikda kultivasiya qilinadi. Bu ish KRN-3.5, KRN-

3, KPN-4.3, KP-4a, PPL-10-25  rusumli  kultivatorlar  va  KPL-2-

150  rusumli  yuza  yumshatgichlar  (ploskorezlar)  

bilan ishlanadi.  

Quruq shudgor. Ko’p yillik benona o’tlar - kakra, kampirchopon va boshqal

ar ko’p bo’lganda,  yerlar  quruq  shudgorlab  qo’yiladi.  Bu  xildagi  shudgor

  qo’yidagicha  ishlanadi. Mayning ikkinchi yarmida yer boronalanmasdan h

aydaladi. Yez davomida begona o’tlar hosil bo’lishiga  qarab  shudgor  PL-5-

25  markali  lushchilnik  bilan  16-18  va  8-10sm  chuqurlikda  

o’zaro  navbatlab  bir  necha  marta  yumshatiladi.  Bunday  shudgorni  mum

kin  qadar  kam qo’llash  kerak,  chunki  u  1m  dan  ortiq  chuqurlikdagi  tup

roqni  quritib  yuboradi.  Hozir gerbisidlar mavjudligidan shudgorni ishlashni

ng bu tizimi deyarli qo’llanmaydi.