Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti ‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Camokatda uchishga o‘rgatish metodikasi. Samokat va sportrollerlarda uchish katta gruhlarda tashkil etiladi. Dastlab bolalar yurish qoidalari bilan tanishtiriladi, so‘ngra samokat, sportrollerga minish, undan tushish, to‘g‘riga haydash, o‘ngga, chapga, ortga burilish, tormoz berish va to‘xtashga o‘rgatiladi. Topshiriqlar asta-sekin murakkablashtiriladi: bolalarga aylana bo‘ylab, «ilon izi» bo‘lib uchish, «Yo‘l harakati qoidalari» o‘yinini o‘ynash taklif etiladi.
Tarbiyachi bolalarning samokatda, sportrollerda uchganda goh o‘ng, goh chap oyog‘i bilan siltanishini kuzatib boradi.
Masalan: bola yo‘lkadan bir tomonga qarab uchganda birinchi oyog‘i, orqaga tomon uchganda ikkinchi oyog‘i bilan siltanadi. Yuklamaning ikkala oyoqqa baravar taqsimlanishi mushaklarning proporsional rivojlanishiga yordam beradi. Velosiped va samokat uchish navbatlashib turadi.
Maktabgacha yoshdagi bolalarni suzishga o‘rgatish

Suzishning amaliy ahamiyati juda katta. U tanani (ayniqsa, nafas olish tizimini) har tomonlama rivojlantiradi va qattiqlashtiradi, chunki unga bir vaqtning o‘zida suv, quyosh va havo ta’sir qiladi. Bolada suvda qolish kattalarga qaraganda osonroq, chunki bolalarda teri osti yog qatlami qalinroq. 7-9 oyga Yetgan bola 8-10 daqiqa davomida suv yuzasida mustaqil ravishda ushlab turishi mumkin. Biroq, bunga faqat suvga tizimli va xilma-xil mashg‘ulotlar orqali erishish mumkin. Maktabgacha yoshdagi bolalarni belgilangan joylarda suzishga o‘rgatish yaxshidir. Suzish havzalarida va bolalar tabiiy suv havzalarida suzishga ruxsat berilganda, quyidagi qoidalarga rioya qilish kerak:

1. Suzish uchun joy tanlashda tarbiyachi chuqurlikni tekshirishi kerak, pastki qismida chuqurliklar yo’qligini tekshirib ko‘rish kerak.
2. Suv sathi 80 sm dan oshmasligi kerak, pastki qismi toshloq bo‘lmasligi kerak, oqim tez bo‘lmasligi kerak.
3. Pastki tekis bo‘lishi kerak, suv oqayotgan, qirg‘oq quruq va ifloslanmagan bo‘lishi kerak.
4. Bolalarni cho‘milish uchun ajratilgan maydon aniq ko‘rinadigan rangli suzuvchi, bayroqlar, to‘siqlar va boshqalar bilan belgilanishi kerak.
5. Bolalarni suzishni o‘rgatadigan tarbiyachi, avvalo, suzishni yaxshi bilishi, yordam ko‘rsatish qoidalarini bilishi, bir zumda birinchi tibbiy yordamni ko‘rsatishi shart. Suzish mashg‘ulotlarida tibbiyot xodimlaridan yoki boshqa ishchilaridan kimdir qatnashsa yaxshi bo‘ladi.
6. CHo‘milish va suzishga tayyorgarlik quyosh botishi bilan birlashtirilishi va har kuni kunduzi paytida yoki uyqudan keyin uyushtirilishi kerak.
Dastlab, bolalar harorati 20-24 ° C, havo harorati 24-28 ° S bo‘lishi sharti bilan 5-10 daqiqa davomida suvda bo‘lishlariga ruxsat beriladi. Bolalar hech bo‘lmaganda bir oz sovuqlashayotganini payqab (va bu rangpar yuzni taxmin qilish mumkin), siz zudlik bilan suvdan chiqishni talab qilishingiz kerak, bolalar yuzlarini, bo‘yinlarini, boshlarini, orqalarini, artib olishlariga ishonch hosil qiling. va boshqalarni sochiq bilan iloji boricha eng yaxshi tarzda, tana qismlari, quloqlarni yaxshilab tozalaydi.
Bolalar suzishni o‘rganganlarida, siz ularni suvdan qo‘rqmaslikka o‘rgatishingiz kerak. Maktabgacha yoshdagi bolalar ko‘pincha suvdan qo‘rqishadi - ularga bu qo‘rquvni yengishga yordam berishingiz, yuzlariga chayqalishlar tushishidan qo‘rqmaslikka, jasorat bilan suvga kirishga, qo‘llaringizni va oyoqlaringizni suvda harakatlantirishga o‘rgatishingiz kerak. Agar bola o‘z-o‘zidan suvga kirishdan qo‘rqsa, tarbiyachi uning qo‘lini ushlab, qo‘rquvni engishga va tushishga yordam beradi. Qo‘rquv tuyg‘usini engib o‘tishning eng yaxshi usuli - bu parvarish qiluvchi bolani qo‘lida ushlab turishi kerak, shunda u unga duch keladi va bolani sezilmasdan suvga kiritadi.
Bolalarni suzishga o‘rgatish quyidagi mashqlardan foydalanishni o‘z ichiga oladi.
1. Suvda turli yo’nalishlarda va har xil pozitsiyalarda harakat qilishni o‘rgatish: oshqozoningizda, orqangizda yotish, suvda o‘yinchoqlar bilan va ularsiz yugurish. Bunday holda, tarbiyachi bolaga o‘yin shaklini berishi kerak: harakat, har kim bir qo‘li bilan ("eshkaklar bilan qayiq"), qo‘llarini orqasiga yashirgan holda ("muz to‘sar"), mushtlarga yopishgan qo‘llar oldinga qarab tiklandi ("Baliq"), to‘rt oyoqqa turib ("timsoh"), orqaga chekinish va yugurish, tizzalaringizni baland ko‘tarish va boshqalar.
2. Bolalarni boshi bilan suvga sho‘ng‘ishga o‘rgating. Bolalar suv sepib, qo‘llari bilan suv sepib, "yomg‘ir" yog‘diradilar. Ushbu mashqlardan so‘ng, siz suvning darajasiga etib borishi uchun egilib, sho‘ng‘in qilishga urinib ko‘rishingiz mumkin, keyin esa chalqancha yotasiz. Keyin siz boshingizni cho‘mdirishni taklif qilishingiz mumkin, uni qo‘llaringiz bilan ushlang. Bolalar boshlari bilan sho‘ng‘ib, nafas olishlari kerak. Bolalarni shu tarzda sho‘ng‘in qilishni o‘rgatsangiz, siz ularga barmoqlaringiz orqali suv ostida qarashga ruxsat berishingiz mumkin.
3. Oyoq harakatlarini yuqoriga va pastga qarab o‘rgating, avval qirg‘oqda o‘tirib, keyin suvda o‘tir. Harakatlar to‘g‘rilangan oyoqlari bilan amalga oshiriladi. Bolalarni o‘tirgan holatda oyoq harakatlari bilan tanishtirgandan so‘ng, siz ularga xuddi shu harakatlarni chalqancha yoki oshqozoningizda (sayoz joyda) yotgan holda o‘rgatishni boshlashingiz mumkin. Ushbu mashq paytida siz turli xil rezina o‘yinchoqlardan foydalanishingiz kerak: doiralar, havo yostiqlari va hk.
4. Dastlab dastgohlar yordamida qo‘l harakatlarini o‘rgating. Bolalar navbatma-navbat har bir qo‘l bilan urishni o‘rganadilar. Shundan so‘ng, qo‘llar va oyoqlarning harakatlari suvda amalga oshiriladi, avval oyoqlari bilan pastki qismiga tegiziladi ("timsoh" kabi). Ushbu mashq krol usulida suzishga o‘xshaydi, faqat qo‘llaringizni oldinga tashlamasdan.
5. Suvga nafas olishni o‘rganing. Ushbu mashq birinchi navbatda plyajda amalga oshirilishi mumkin. Bolalar kaftidan yengil narsalarni (qog‘oz, choyshab, qalam va boshqalarni) uchirishni o‘rganadilar. Suvda sho‘ng‘ib, bolalar suvni "shamollatishga" harakat qilishadi ("salqin issiq choy"). Ushbu mashqlardan so‘ng, bolalar suvga sho‘ng‘in qilishlari va nafas olishlari mumkin. Siz bilishingiz kerakki, maktabgacha yoshdagi bolalar odatda suvda nafas olishadi, cho‘ktirishadi, qo‘llarini yon tomonga olib chiqishadi. Bu ularga muvozanatni saqlashni osonlashtiradi.
Suvda turli xil o‘yinlarni o‘ynash mumkin.
1) "Favvora" - sayoz joyda o‘tirgan bolalar aylana tashkil qilishadi. Tarbiyachining ishorasi bilan ular iloji boricha ko‘proq purkashga harakat qilib, suvni oyoqlari bilan tepishadi.
2) "Dengiz shiddatlidir" - bolalar suvga bellariga qadar kiradilar, ketma-ket yoki aylana shaklida birin-ketin turadilar. Tarbiyachining belgisiga ko‘ra, ular ko‘proq to‘lqin ko‘tarishga urinib, yon tomonlarga tarqalib, qo‘llarini yon tomonlariga to‘g‘rilashadi. Tarbiyachining "shamol to‘xtaydi" degan navbatdagi belgisida bolalar asl tuzilishiga qaytadilar.
3) "Suvdagi chumchuqlar" - sayoz joyda bolalar suvdan sakrab chiqishga urinib, ikki oyog‘i bilan itarib yuborishadi.
4) "Poezd va tunnel" - birin-ketin turib, bolalar "poyezd" ni tasvirlab, pastki orqa tomonda turgan kishining oldiga qo‘llarini qo‘yadilar. Ikkala bola, qo‘llarini birlashtirib, yuzma-yuz turib, "tunnel" ni anglatadi, bolalarning qo‘llari suvga tegadi. "Poyezd" ning "tunnel" dan o‘tishi uchun bolalar suvga sho‘ng‘ishlari kerak. Butun "poyezd" o‘tayotganda, tunnelni ifodalovchi bolalar chiziqning dumida turishadi. Va birinchi "poyezdlar" jufti "tunnel" ni tashkil qiladi.
Maktabgacha yoshda, tadqiqot natijalari ko‘rsatganidek, suzish texnikasini o‘zlashtirish vazifasi bola tomonidan qo‘yilmaydi. Uning texnikaning elementlarini, harakatlarning to‘g‘ri umumiy naqshini puxta o‘zlashtirishi, shu asosda suzish mahorati rivojlanib borishi muhimdir. Va maktabgacha yoshdagi bola suzish harakatlarini qanchalik ko‘p o‘zlashtirsa, suzish mahorati shunchalik mustahkam bo‘ladi.
5-6 yoshli bolaning yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda, har bir mashqni bajarish qisqa muddatli bo‘lishi kerak. Ammo har bir darsda siz ko‘plab suzish harakatlaridan foydalanishingiz kerak. Bu bolaning maqsadga muvofiq harakatlarga bo‘lgan qiziqishini sezilarli darajada oshiradi, intizom va ta’lim samaradorligini oshiradi.
Bolalarda mushaklar kattalarga qaraganda sekinroq qisqaradi, ammo kasılmaların o‘zi qisqa vaqt ichida sodir bo‘ladi va qisqarish bilan ko‘proq darajada qisqaradi va cho‘zish bilan ular uzayadi. Bu bola tezda charchashini, ammo uning jismoniy charchoqlari tezda o‘tib ketishini tushuntiradi. Demak, bola uzoq muddatli mushak tarangligi, monoton statik yuklarga moslashmaganligi aniq. Shuning uchun, bola bir joyda turgandan ko‘ra yugurishi osonroq.
Bola suzish harakatlarini katta mushak guruhlari, oyoqlari, tanasi yordamida amalga oshiradi, ular 5 yoshga qadar allaqachon rivojlangan va asta-sekin ishda kichik rivojlanmagan mushak guruhlarini jalb qila boshlaydi. Shu sababli, bolaning mushak tizimini har tomonlama rivojlantirish uchun suzish darslari ayniqsa qulaydir.
Suzish harakatlari katta amplitudalar, soddalik, dinamizm bilan ajralib turadi. Suzish harakati to‘siklida mushak guruhining taranglashishi ketma-ket o‘zgarib turadi, bu bolaga juda foydali ta’sir qiladi. Mushaklar va nafas olish organlarining to‘g‘ri ritmi ham yurak-qon tomir tizimi faoliyatiga foydali ta’sir ko‘rsatadi.
Suzish paytida oyoqlarning ko‘plab ritmik harakatlari, ayniqsa katta maktabgacha yoshdagi etarlicha rivojlanmagan tos kamari, pastki oyoqlarda katta ko‘p qirrali yukni ta’minlaydi va shu bilan tos kamarini mustahkamlaydi.
6 yoshli bola murakkab harakatlarni muvofiqlashtirishda o‘rganishga qodir va bu ularning rivojlanishiga yordam beradigan suzishdir.
Suvda qolish issiqlik tarqalishiga olib keladi va u qancha ko‘p bo‘lsa, suv harorati past bo‘ladi. Suvda uzoq vaqt qolish bilan tana harorati pasayadi. Gipotermiya qabul qilinishi mumkin emas. Suzish bo‘yicha tizimli mashg‘ulotlar bilan maktabgacha yoshdagi bolaning qon tomir tizimi tezda suv harorati o‘zgarishiga moslashadi va sovuqqa chidamlilik rivojlanadi, bu tanani qattiqlashtirganda muhimdir.
5-6 yoshida bola har xil harakatlarni juda yaxshi bajaradi va bajaradi. Shu munosabat bilan maktabgacha yoshdagi bolalarning harakatlari yurak-qon tomir va nafas olish tizimlarining faolligini oshiradi.
Hayot uchun zarur bo‘lgan suzishning amaliy ma’nosidan tashqari, bolada suzish bo‘yicha ayrim harakatlarni individual ketma-ketlikda o‘zlashtirish qobiliyatini, kelajakda unda istakni shakllantirish va saqlab qolish qobiliyatini iloji boricha tezroq ochib berish muhimdir. rivojlanishiga hissa qo‘shadigan sportdagi keskin kurash va g‘alabalar uchun u jismoniy tarbiya va guruhdan tashqari ishlarga katta qiziqish bildiradi.
Suzishni o‘rganish natijasida bolalar uning turli usullarini juda yaxshi o‘zlashtiradilar: ko‘krak, delfin, burilish va boshlash.
Olti yoshli bolani o‘rganishning dastlabki bosqichida suzish mahoratini o‘zlashtirish uchun eng samarali suzish mahorati sportga mos bo‘lmagan tarzda suzishdir, bu bola uchun yaxshiroqdir. U barcha sport uslublarining elementlari (brass usulida siltash, ko‘kragida va orqada emaklash, delfin) va ularning turli xil kombinatsiyalari (ko‘krak qafasi qo‘llari - sudralib yuradigan oyoqlar; ko‘krak qafasi qo‘llari - delfin oyoqlari; orqadagi delfin va boshqalar) bilan tanishtiriladi.
Bola sportga xos bo‘lmagan (yengil) usulni yaxshiroq o‘rganadi: qo‘llar bilan brass usulida urish - oyoqlar emaklab yurish. Shu bilan birga, uning nafasi o‘zboshimchalik bilan (sportda suzishda bu mashg‘ulotning eng qiyin qismidir), bu esa ushbu uslubning rivojlanishiga yordam beradi. Keyingi darslarda elementlarning boshqa usullarini o‘zlashtirish va harakatlarni to‘liq muvofiqlashtirish yaxshilanadi.
Suzish bo‘yicha mashg‘ulotlar suvdagi turli xil mashqlar bilan birlashtiriladi - gidroerobika: suvda beliga yurish va yugurish; yurish, orqaga yugurish; sakrash; umumiy rivojlanish mashqlari: velosiped yonidagi tutqichni ushlab turish, cho‘zish mashqlari va boshqalar.
Bolaga an’anaviy mashqlarni bajarishga o‘rgatiladi: delfin, timsoh va hk.; ochiq havoda o‘yinlar, o‘yin mashqlari, raqslar, estafetalar va boshqalarni o‘tkazish. Bolaning egallagan ko‘nikmalari sport tadbirlarida yakunlanadi.Suzishni o‘rgatish jarayonida bolani eng yaxshi sportchi-suzuvchilar bilan tanishtirish muhim rol o‘ynaydi, bu uning sportga bo‘lgan qiziqishi va mehrini shakllantiradi va rivojlantiradi.Bolani suzishga o‘rgatishning zaruriy sharti ota-onalar bilan eng yaqin aloqadir.