Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika unvesiteti pedagogika va psixologiya fakulteti

2.2. O'rta hayotda travmadan keyingi o'sishga erishish
"Ruhiy travma" bu erga yo'naltiriladi. Bu bilan aralashmaslik kerak bosh travması.
Psixologik travma bu zarar aql qayg'uli voqea natijasida yuzaga keladigan. Travma ko'pincha juda ko'p miqdordagi natijadir stress bu bilan kurashish yoki uni birlashtirish qobiliyatidan yuqori hissiyotlar ushbu tajriba bilan bog'liq. Shikastlanish, bitta tashvishli tajriba yoki takrorlanadigan hodisalar natijasida yuzaga kelishi mumkin, bu bir necha hafta, yil yoki hatto o'nlab yillar davomida yuzaga kelishi mumkin, chunki odam yaqin vaziyatlarni engish uchun kurash olib boradi va natijada jiddiy, uzoq muddatli salbiy oqibatlarga olib keladi.
Shikastlanish shaxslar o'rtasida farq qilishini hisobga olsak, ularning sub'ektiv tajribalariga ko'ra, odamlar shunga o'xshash travmatik voqealarga turlicha munosabatda bo'lishadi. Boshqacha qilib aytganda, potentsial shikastlanadigan hodisani boshdan kechirgan barcha odamlar aslida psixologik shikastlanishga duchor bo'lmaydilar. Biroq, ba'zi odamlar rivojlanishi mumkin travmadan keyingi stress buzilishi (TSSB) katta shikast etkazuvchi hodisaga duch kelganidan keyin. Xavf stavkasining ushbu nomuvofiqligi bilan bog'liq bo'lishi mumkin himoya qiluvchi omillar ba'zi bir kishilar ularga travma bilan kurashishga yordam beradigan narsalarga ega bo'lishi mumkin; ular boshqalar qatoridan temperamentli va atrof-muhit omillari bilan bog'liq. Ba'zi misollar chidamlilik xususiyatlari va faol yordam izlash.
Ushbu turdagi o'ta shikast etkazuvchi tajribalarni boshdan kechirgan odamlarda keyinchalik ma'lum alomatlar va muammolar mavjud. Ushbu alomatlarning zo'ravonligi odamga, travma turiga va boshqalarning hissiy yordamiga bog'liq. Travmatizmga reaktsiyalar doirasi va alomatlari keng va xilma-xil bo'lishi mumkin va odamdan odamga og'irligi jihatidan farq qiladi. Shikastlangan odam ulardan bittasini yoki bir nechtasini boshdan kechirishi mumkin.
Shikastlangan tajribadan so'ng, odam ruhiy va jismoniy shikastni qayta boshdan kechirishi mumkin, shuning uchun travma eslatmalari ham chaqiriladi tetikler, noqulay va hatto og'riqli bo'lishi mumkin. Qayta boshdan kechirish odamlarning xavfsizlik, o'z-o'zini anglash qobiliyati, o'zini o'zi boshqarish qobiliyati, shuningdek his-tuyg'ularni tartibga solish va munosabatlarda harakat qilish qobiliyatiga zarar etkazishi mumkin. Ular murojaat qilishlari mumkin psixoaktiv moddalar shu jumladan spirtli ichimliklar qochishga yoki hissiyotlarni susaytirishga harakat qilish. Ushbu tetiklar orqaga qaytishni keltirib chiqaradi, bu dissotsiativ tajriba bo'lib, odam o'zini voqealar takrorlanayotgandek his qiladi. Orqaga qaytish chalg'itgandan tortib to dissotsiatsiyaga yoki mavjud kontekst to'g'risida xabardorlikni yo'qotishga qadar bo'lishi mumkin. Semptomlarni qayta boshdan kechirish tanani va ongni travmatik tajribani engish uchun faol ravishda kurashayotganligining belgisidir.
Triggerlar va signallar travma haqida eslatuvchi vazifasini bajaradi va sabab bo'lishi mumkin tashvish va boshqa bog'liq his-tuyg'ular. Ko'pincha odam bu qo'zg'atuvchilar nima ekanligini umuman bilmasligi mumkin. Ko'pgina hollarda, bu shikast etkazadigan kasalliklarga chalingan odamni buzilishi mumkin bo'lgan xatti-harakatlarga yoki o'z-o'zini yo'q qilishga qarshi kurash mexanizmlariga olib kelishi mumkin, bu ko'pincha o'z harakatlarining mohiyati yoki sabablarini to'liq bilmaydi. Vahima hujumlari kabi hissiy tetiklarga psixosomatik javob berishning namunasidir.
Binobarin, qattiq g'azab tuyg'ulari tez-tez paydo bo'lishi mumkin, ba'zida noo'rin yoki kutilmagan holatlarda, chunki xavf har doimgiday o'tmishdagi voqealarni qayta boshdan kechirayotgani kabi ko'rinishi mumkin. Tasvirlar, fikrlar yoki kabi bezovta qiluvchi xotiralar orqaga qaytish odamni ta'qib qilishi mumkin va kabuslar tez-tez bo'lishi mumkin. Uyqusizlik yashirin qo'rquv va ishonchsizlik odamni hushyorlikda va xavf-xatarni qidirishda kechayu kunduz saqlanib qolishi bilan yuzaga kelishi mumkin. Travma nafaqat odamning kundalik faoliyatida o'zgarishlarni keltirib chiqaradi, balki morfologik o'zgarishlarga ham olib kelishi mumkin. Bunday epigenetik o'zgarishlar keyingi avlodga o'tishi mumkin, shuning uchun genetikani psixologik travma tarkibiy qismlaridan biriga aylantiradi. Biroq, ba'zi odamlar tug'ilishadi yoki keyinchalik ular psixologik shikastlanish xavfini kamaytirishga yordam beradigan genetika va jinsiy aloqa kabi himoya omillarini rivojlantiradilar.
Odam aslida nima bo'lganini eslay olmasligi mumkin, travma paytida yuz bergan hissiyotlar odam nima uchun ekanligini tushunmasdan qayta boshdan kechirishi mumkin (qarang) Repressiya qilingan xotira). Bu travmatik voqealarni xuddi hozirgi paytda sodir bo'lgandek doimiy ravishda boshdan kechirishiga olib kelishi mumkin, bu esa mavzuni tajribaga qarashini oldini oladi. Bu jismoniy va davrlar bilan belgilanadigan uzoq vaqt davomida o'tkir qo'zg'alish davrining naqshini keltirib chiqarishi mumkin aqliy charchoq. Bu kabi ruhiy kasalliklarga olib kelishi mumkin o'tkir stress va tashvish buzilishi, shikast qayg'u, farqlanmagan somatoform buzilishi, konversiyaning buzilishi, qisqa psixotik buzilish, chegara kishilik buzilishi, sozlash buzilishi va boshqalar.
Vaqt o'tishi bilan hissiy charchoq paydo bo'lib, chalg'itishga olib keladi va aniq fikrlash qiyin yoki imkonsiz bo'lishi mumkin. Hissiy ajralish, shu qatorda; shu bilan birga ajralish yoki "uyqusizlik" tez-tez sodir bo'lishi mumkin. Og'riqli his-tuyg'ulardan ajralib turish barcha his-tuyg'ularni uyg'otishni o'z ichiga oladi va odam hissiy jihatdan tekis, ovora, uzoq yoki sovuq tuyulishi mumkin. Ayrilishga depersonalizatsiya buzilishi, dissotsiativ amneziya, dissotsiativ fug, dissotsiativ identifikatsiya buzilishi va boshqalar kiradi. Travmatizmga duchor bo'lish va qayta boshdan kechirish miyelinatsiyaning sekinlashishi, sinaptik Azizillo anormalliklari, gipokampusning qisqarishi, kognitiv va affektiv buzilish kabi neyrofiziologik o'zgarishlarga olib kelishi mumkin. Bu zaif muhitda bo'lgan bolalar va yoshlar bilan yuqori darajadagi funktsiyalarni baholash bo'yicha o'tkazilgan miyani skanerlash tadqiqotlarida muhim ahamiyatga ega.
Ba'zi travmatizmga uchragan odamlar shikastlanish alomatlari ketmaganida va ularning ahvoli yaxshilanishiga ishonmaganlarida doimiy ravishda zarar ko'rishi mumkin. Bu umidsizlik, o'tkinchi paranoid g'oyasi, yo'qotish hissiyotlariga olib kelishi mumkin o'z-o'zini hurmat, chuqur bo'shliq, o'z joniga qasd qilish va tez-tez, depressiya. Agar insonning o'zini va dunyosini anglashning muhim jihatlari buzilgan bo'lsa, shaxs o'z shaxsini shubha ostiga qo'yishi mumkin. Ko'pincha travmatizmga uchragan ota-onalar o'zlarining farzandlariga hissiyotlarni tartibga solish, ma'nosini aniqlash va travmatizmdan keyin travmadan keyingi qo'rquvni cheklashda yordam berishda qiynalishi mumkin, bu esa bola uchun salbiy oqibatlarga olib keladi.
Bunday hollarda, tegishli ruhiy kasalliklar bo'yicha xizmatlardan maslahat so'rash ham bola, ham ota-ona (lar) ning manfaatlariga javob beradi.
Travma texnogen, texnologik va tabiiy ofatlar tufayli kelib chiqishi mumkin, urush, suiiste'mol qilish, zo'ravonlik, mexanizatsiyalashgan baxtsiz hodisalar (avtoulov, poezd yoki samolyot halokati va boshqalar) yoki tibbiy favqulodda holatlar.
Shaxsning psixologik travmaya munosabati travma turiga, shuningdek, ijtimoiy-demografik va fon omillariga qarab o'zgarishi mumkin.[11]Stress omillariga nisbatan tez-tez ishlatiladigan bir nechta xulq-atvor javoblari, shu jumladan faol, reaktiv va passiv javoblar mavjud. Proaktiv javoblar stressni hayot tarziga sezilarli ta'sir ko'rsatmasdan oldin bartaraf etish va tuzatishga urinishlarni o'z ichiga oladi. Reaktiv javoblar stress va yuzaga kelishi mumkin bo'lgan travma yuzaga kelganidan keyin paydo bo'ladi va bu ko'proq stressli hodisaning zararini to'g'irlash yoki kamaytirishga qaratilgan. Passiv javob ko'pincha hissiy hissizlik yoki stressni bilmaslik bilan tavsiflanadi.
Faol bo'lishga qodir bo'lganlar ko'pincha stress omillarini engib o'tishlari mumkin va kutilmagan vaziyatlarni yaxshi uddalashlari mumkin. Boshqa tomondan, reaktivroq bo'lganlar ko'pincha kutilmagan stress omilidan sezilarli ta'sirga duch kelishadi. Passiv bo'lganlarga nisbatan stressli voqea qurbonlari uzoq muddatli shikastlanish ta'siriga duchor bo'lishadi va ko'pincha qasddan kurashish choralarini ko'rmaydilar. Ushbu kuzatishlar jabrlanuvchi bilan bog'liq bo'lgan travma darajasi ushbu mustaqil kurash qobiliyatlari bilan bog'liqligini ko'rsatishi mumkin.
So'nggi holatlar natijasida kelib chiqqan travma va uzoq muddatli travma o'rtasida farq bor, ular o'tgan holatlardan behush holda ko'milgan bo'lishi mumkin. bolalikni suiiste'mol qilish. Travma ba'zida davolanish yo'li bilan engib chiqadi; ba'zi hollarda bunga travma kelib chiqishini psixologik jihatdan xavfsizroq sharoitlarda tiklash yoki qayta ko'rib chiqish yo'li bilan erishish mumkin, masalan. terapevt.
Frantsuz nevrologi, Jan-Martin Sharko, 1890-yillarda psixologik travma deb nomlanuvchi ruhiy kasallikning barcha holatlarining kelib chiqishi deb ta'kidlagan isteriya. Charcotning "travmatik isteriyasi" ko'pincha jismoniy shikastlanishdan so'ng, odatda, Charcot "inkubatsiya" davri deb ta'riflaganidan so'ng, falaj sifatida namoyon bo'ladi.Zigmund Freyd, Charcotning shogirdi va otasi psixoanaliz, faoliyati davomida psixologik travma tushunchasini o'rganib chiqdi. Jan Laplanche Freydning travma haqidagi tushunchasining umumiy tavsifini berdi, u Freyd faoliyati davomida sezilarli darajada o'zgarib turdi: "Sub'ekt hayotidagi voqea, uning intensivligi, sub'ektning unga munosib javob berishga qodir emasligi va g'alayon va uzoq ruhiy tashkilotda olib keladigan doimiy ta'sirlar ".
Frantsuz psixoanalitigi Jak Lakan u nima deb ataganini da'vo qildi "Haqiqat"ramziy ma'noga ega bo'lmagan travmatik xususiyatga ega edi.
Xavotirga soluvchi narsa sifatida Lakan" Haqiqat endi ob'ekt emas, ammo bu barcha so'zlar to'xtab qoladigan va barcha toifalar muvaffaqiyatsizlikka uchragan narsaning asosiy ob'ekti "ekanligini ta'kidladi. tashvish mukammallik".
Barcha psixologik shikastlanishlar stressdan kelib chiqadi, bu yoqimsiz stimulga fiziologik javob. Uzoq muddatli stress yomon ruhiy salomatlik va ruhiy buzilishlar xavfini oshiradi, bu esa glyukokortikoidlarning uzoq vaqt davomida ajralishi bilan bog'liq. Bunday uzoq muddatli ta'sir immunitetni bostirish va qon bosimini oshirish kabi ko'plab fiziologik disfunktsiyalarni keltirib chiqaradi. Bu nafaqat tanaga fiziologik ta'sir qiladi, balki gipokampusda morfologik o'zgarish ham sodir bo'ladi. Tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, hayotning boshida haddan tashqari stress gipokampusning normal rivojlanishini buzishi va uning katta yoshdagi funktsiyalariga ta'sir qilishi mumkin. Tadqiqotlar, albatta, gipokampus kattaligi va odamning stress kasalliklariga moyilligi o'rtasidagi o'zaro bog'liqlikni ko'rsatadi.[16] Urush davrida psixologik travma qobiq zarbasi yoki stress reaktsiyasiga qarshi kurash. Psixologik travma sabab bo'lishi mumkin o'tkir stress reaktsiyasi bu travmadan keyingi stress buzilishiga (TSSB) olib kelishi mumkin. TSSB ushbu holat uchun yorliq sifatida paydo bo'ldi Vetnam urushi unda ko'plab faxriylar o'z mamlakatlariga ruhiy tushkunlikka, ba'zan esa psixoaktiv moddalarga qaram bo'lib qaytishgan.
Tashxis qo'yish uchun TSSB belgilari kamida bir oy davom etishi kerak. TSBBning asosiy belgilari to'rtta asosiy toifadan iborat: travma (ya'ni kuchli qo'rquv), qayta tiklanish (ya'ni orqaga qaytish), o'zini tutish xatti-harakatlari (ya'ni hissiy hissiyot) va gipervigilans (ya'ni atrof-muhitni xavf-xatar uchun doimiy ravishda skanerlash). Tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, AQSh aholisining taxminan 60% o'z hayotlarida kamida bitta travmatik alomatni boshdan kechirganligi haqida xabar berishgan, ammo ularning ozgina qismi aslida TSSBni rivojlantiradi. TSSB xavfi bilan va jinoyatchi tomonidan qasddan qilingan yoki qilinmaganligi o'rtasida o'zaro bog'liqlik mavjud. Psixologik travma terapiya va agar ko'rsatilsa, psixotrop dorilar bilan davolanadi.
Atama doimiy travmatik stress buzilishi (CTSD) travma adabiyotiga Gill Straker (1987) tomonidan kiritilgan. Dastlab u Janubiy Afrikalik klinisyenlar tomonidan tez-tez, yuqori darajadagi zo'ravonlik ta'sirini, odatda fuqarolik mojarosi va siyosiy repressiyalar bilan bog'liq oqibatlarni tavsiflash uchun ishlatilgan. Ushbu atama, shuningdek, guruh zo'ravonligi va jinoyatchilik keng tarqalgan kontekst ta'siriga hamda politsiya, o't o'chirish va favqulodda vaziyat xizmatlari kabi xavfli bo'lgan kasblarda hayot tahdidlariga doimiy ta'sir qilish ta'siriga nisbatan qo'llaniladi.
Davolash jarayonlaridan biri sifatida ularning shikastlanish manbalari bilan to'qnashuv hal qiluvchi rol o'ynaydi. Tanqidiy hodisadan so'ng darhol odamlarning fikrlarini bayon qilish TSSB kasalligini kamaytirishi aniqlanmagan bo'lsa-da, travmatizmni boshdan kechirayotgan odamlar bilan yonma-yon kelish odatiy amaliyotga aylandi.
Vicarious travma mijozlarining shikastlanishiga guvoh bo'lgan ishchilarga ta'sir qiladi. Bunday holatlar istisno emas, balki travma bilan bog'liq ish odatiy bo'lgan holatlarda yuzaga kelishi mumkin. Mijozlarga hamdardlik bilan tinglash hissi paydo bo'ladi va o'zingizni mijozlar travmatizmida ko'rish travma alomatlarini rivojlanish xavfini kuchaytirishi mumkin. Agar ishchilar ish jarayonida yuz beradigan holatlarga guvoh bo'lishsa (masalan, ish joyidagi zo'ravonlik, zo'ravonlik bilan bog'liq video lavhalarni ko'rib chiqish) travmatizmga olib kelishi mumkin. Himoya omillarini qidirishda va profilaktika strategiyasini oldindan tayyorlashda yordamning etishmasligi bilan xavf oshadi. "Travma" kengroq belgilangan doirani qo'llaganligi sababli, travmatologiya bu sohada ko'proq fanlararo yondashuvni rivojlantirdi. Bu qisman ushbu sohaning turli xil professional vakolatxonalari, jumladan psixologlar, tibbiyot mutaxassislari va yuristlar bilan bog'liq. Natijada, ushbu sohadagi topilmalar individual psixiatriya muolajalaridan tortib sotsiologik keng ko'lamli travma boshqaruviga qadar turli xil qo'llanmalarga moslashtirildi. Ushbu sohada bir qator turli uslubiy yondashuvlar qabul qilingan bo'lsa-da, ko'pchilik amaliy qo'llanishda o'zlarining cheklovlarini qo'yadilar.
Psixologik shikastlanish tajribasi va natijalarini bir necha jihatdan baholash mumkin.
Klinik intervyu doirasida o'ziga yoki atrofdagilarga xavf tug'diradigan xavfni bartaraf etish muhim, ammo baholashning markazida emas. Ko'pgina hollarda, odamlar xavfsizligini ta'minlash uchun shoshilinch xizmatlarga murojaat qilish kerak bo'lmaydi (masalan, tibbiy, psixiatriya, huquqni muhofaza qilish organlari); shaxsning a'zolari ijtimoiy qo'llab-quvvatlash tarmoq juda muhim.
Shaxsning psixologik holatini tushunish va uni qabul qilish eng muhimi. Shikastlangan shaxsning psixologik inqirozga uchrashi nimani anglatishi haqida ko'plab noto'g'ri tushunchalar mavjud. Bu paytlarda odam juda katta miqdordagi og'riqni boshdan kechiradi va o'ziga qulaylik topa olmaydi. Agar insonparvarlik va hurmat bilan muomala qilinsa, shaxs o'ziga zarar etkazish ehtimoli kamroq. Bunday vaziyatlarda yordam beradigan, g'amxo'rlik qiladigan muhitni yaratish va shaxsga har qanday vaziyatda bo'lishidan qat'i nazar, odam xayolparast sifatida emas, balki jiddiy qabul qilinishi haqida gaplashish yaxshiroqdir. Shikastlangan odamning boshida sodir bo'layotgan voqealar haqiqiy va haqiqat ekanligini baholovchi uchun tushunishi juda muhimdir. Agar tegishli deb hisoblansa, baholovchi klinisyen travmatik hodisa va uning natijalari (masalan, travmadan keyingi alomatlar, ajralish, giyohvand moddalarni suiiste'mol qilish, somatik alomatlar, psixotik reaktsiyalar). Bunday so'rov belgilangan muddat ichida amalga oshiriladi o'zaro munosabat va empatik, sezgir va qo'llab-quvvatlovchi tarzda yakunlanadi. Klinisyen shuningdek, mumkin bo'lgan munosabatlarning buzilishi, masalan, shaxslararo xavf haqida ogohlantirish, tashlab ketish masalalariva shaxslararo nazorat orqali o'z-o'zini himoya qilish zarurati. Shaxslararo munosabatlarni muhokama qilish orqali klinisyen shaxsning klinik munosabatlarga kirishish va uni qo'llab-quvvatlash qobiliyatini yaxshiroq baholay oladi.
Baholash paytida shaxslar faol voqealarni ko'rsatishi mumkin, unda shikastlanadigan voqea eslatmalari to'satdan hissiyotlarni keltirib chiqaradi (masalan, qayg'u, tashvish, g'azab), voqea bilan bog'liq xotiralar yoki fikrlar. Jismoniy shaxslar hali ham bu qayg'uni boshqarishga qodir emasligi sababli, voqeani qanday qilib shaxsni "qayta travmatizatsiya qilmaydigan" tarzda muhokama qilish mumkinligini aniqlash kerak. Bunday javoblarni e'tiborga olish ham muhimdir, chunki bu javoblar klinisyenga shikastlanishdan keyingi stressning intensivligi va zo'ravonligini hamda javoblarning paydo bo'lishining osonligini aniqlashda yordam berishi mumkin. Bundan tashqari, oldini olish mumkin bo'lgan javoblarning mavjudligini ta'kidlash muhimdir. Qochish javoblari kutilgan aktivizatsiya yoki hissiy reaktivlikning yo'qligini, shuningdek, oldini olish mexanizmlaridan foydalanishni o'z ichiga olishi mumkin (masalan, moddani iste'mol qilish, hodisa bilan bog'liq bo'lgan signallardan ehtiyotkorlik bilan qochish, ajralish).
Aktivizatsiya va qochish reaktsiyalarini kuzatishdan tashqari, klinisyenler ta'sirni tartibga solish bilan bog'liq bo'lgan shaxsning kuchli tomonlarini yoki qiyinchiliklarini diqqat bilan kuzatadilar (ya'ni tolerantlikka ta'sir qiladi va modulyatsiyaga ta'sir qiladi). Bunday qiyinchiliklarni kayfiyatning o'zgarishi, qisqa, ammo keskinlik bilan tasdiqlash mumkin depressiv epizodlar, yoki o'z-o'zini yaralash. Effektlarni tartibga solishni kuzatish orqali to'plangan ma'lumotlar klinisyenning shaxsning turli xil terapevtik tadbirlarda qatnashishga tayyorligi to'g'risidagi qarorlarini boshqaradi.
Garchi psixologik travmatizmni baholash tuzilmasdan o'tkazilishi mumkin bo'lsa-da, baholash tuzilgan intervyudan foydalanishni ham o'z ichiga olishi mumkin. Bunday intervyular quyidagilarni o'z ichiga olishi mumkin Klinisyen tomonidan boshqariladigan TSBB o'lchovi (CAPS; Bleyk va boshq., 1995), O'tkir Stress buzilishi bilan intervyu (ASDI; Bryant, Harvey, Dang, & Sackville, 1998), Ekstremal Stress buzilishi uchun tuzilgan intervyu (SIDES; Pelcovitz va boshq., 1997), Structured Clinical. DSM-IV dissotsiativ buzilishlar uchun intervyu - qayta ko'rib chiqilgan (SCID-D; Steinberg, 1994) va Travmadan keyingi buzilishlar uchun qisqacha intervyu (BIPD; Briere, 1998). Va nihoyat, psixologik travmani baholash o'z-o'zini boshqaradigan psixologik testlardan foydalanishni o'z ichiga olishi mumkin. Bunday testlarda individual ballar normativ ma'lumotlar bilan taqqoslanib, shaxsning ish darajasi umumiy populyatsiyaning namunali vakilida boshqalar bilan solishtirilishini aniqlash uchun amalga oshiriladi.
Psixologik test umumiy testlardan foydalanishni o'z ichiga olishi mumkin (masalan, MMPI-2, MCMI-III, SCL-90-R) shikastlanishga xos bo'lmagan simptomlarni hamda shaxsiyat bilan bog'liq qiyinchiliklarni baholash uchun. Bundan tashqari, psixologik testlar travmadan keyingi natijalarni baholash uchun travmaya xos testlardan foydalanishni o'z ichiga olishi mumkin. Bunday testlarga travmadan keyingi Stress diagnostikasi o'lchovi (PDS; Foa, 1995), Devidson travma shkalasi (DTS: Devidson va boshq., 1997), Travmadan keyingi stressni batafsil baholash (DAPS; Briere, 2001), Travma Semptomi kirishi mumkin. Inventarizatsiya (TSI: Briere, 1995), bolalar uchun travma semptomlarini tekshirish ro'yxati (TSCC; Briere, 1996), Travmatik hayot bilan bog'liq voqealar anketasi (TLEQ: Kubany va boshq., 2000) va Travma bilan bog'liq ayblarni inventarizatsiya qilish (TRGI: Kubany va boshq. , 1996).
Bolalar faoliyati va terapevtik munosabatlari bilan baholanadi, ba'zi turlari o'yin genogrammasi, qum dunyosi, rang berish hissiyotlari, oilaning o'zini o'zi va kinetik rasmlari, ramziy asarlar, dramatik-qo'g'irchoq o'yinlari, hikoyalar, Briere TSCC va boshqalar.
The Ruhiy kasalliklar diagnostikasi va statistik qo'llanmasi (DSM-IV-TR) travma aniq yoki tahdid qilingan o'limga yoki jiddiy shikastlanishga olib keladigan hodisaning bevosita shaxsiy tajribasi sifatida belgilanadi; jismoniy daxlsizlikka tahdid qilish, yuqoridagi tajribani o'z ichiga olgan hodisaga guvoh bo'lish, kutilmagan yoki zo'ravonlik bilan o'lim, jiddiy zarar yoki o'lim tahdidi yoki oila a'zosi yoki yaqin do'sti tomonidan sodir bo'lgan shikastlanish to'g'risida bilish. Travma bilan bog'liq xotiralar odatda aniq, izchil va unutish qiyin.Shaxsning shikast etkazuvchi hodisaning aversiv tafsilotlariga munosabati kuchli qo'rquv, ojizlik yoki dahshatni o'z ichiga oladi. Bolalarda bu tartibsiz yoki qo'zg'aluvchan xatti-harakatlar sifatida namoyon bo'ladi.
Travmatizmga turli xil voqealar sabab bo'lishi mumkin, ammo bir nechta umumiy jihatlar mavjud. Odamning dunyo va ular haqidagi asosiy taxminlarini buzish tez-tez uchraydi inson huquqlari, odamni haddan tashqari holatga keltirish chalkashlik va ishonchsizlik. Bu tirikchilikka bog'liq bo'lgan muassasalar buzgan, xo'rlagan, xiyonat qilish, yoki ijobiy qadr-qimmat, xavfsiz chegaralar va shaxsiy erkinlik kabi jihatlarni keltirib chiqarish o'rniga katta yo'qotishlarga yoki ajralishlarga olib kelishi mumkin.
Psixologik shikast etkazuvchi tajribalar ko'pincha o'z ichiga oladi jismoniy shikastlanish bu tirik qolish va xavfsizlik tuyg'usiga tahdid soladi.
Psixologik shikastlanishning odatiy sabablari va xavfliligi kiradi ta'qib qilish, xijolat, tashlab ketish, qo'pol munosabatlar, rad etish, o'zaro bog'liqlik, jismoniy tajovuz, jinsiy zo'ravonlik, sherik batareyasi, ish bilan kamsitish, politsiya shafqatsizligi, sud korrupsiyasi va noto'g'ri xatti-harakatlar, bezorilik, paternalizm, oiladagi zo'ravonlik, ta'limot, qurbon bo'lish alkogolli ota-ona, zo'ravonlik tahdidi yoki guvohligi (xususan bolalik), hayot uchun xavfli tibbiy sharoitlarva dori-darmonlarni keltirib chiqaradigan shikastlanish. Halokatli tabiiy ofatlar kabi zilzilalar va vulqon otilishi, katta miqdordagi transport hodisalari, uy yoki uy ichidagi yong'in, avtohalokatkabi ommaviy shaxslararo zo'ravonlik urush, terroristik hujumlar yoki shunga o'xshash boshqa ommaviy qurbonlik jinsiy aloqa savdosi, garovga olingan yoki mavjud bo'lgan o'g'irlab ketilgan psixologik shikast etkazishi ham mumkin. Ekstremal kabi holatlarga uzoq muddatli ta'sir qilish qashshoqlik yoki boshqa shakllari suiiste'mol qilish, kabi og'zaki haqorat, jismoniy shikastlanishdan mustaqil ravishda mavjud, ammo baribir psixologik shikast etkazadi.
Ba'zi nazariyalar shuni ko'rsatadiki bolalik jarohati uchun xavfni oshirishi mumkin ruhiy kasalliklar shu jumladan travmadan keyingi stress buzilishi (TSSB), ruhiy tushkunlik va giyohvandlik. Bolalikdagi qiyinchiliklar bilan bog'liq nevrotikizm kattalar davrida.
O'sib borayotgan bolada miyaning qismlari ketma-ket va ierarxik tartibda rivojlanadi, eng kamdan murakkabgacha. Miyaning neyronlari doimiy tashqi signallarga va stimulyatsiyaga, yangi ma'lumotlarni qabul qilishga va saqlashga javoban o'zgaradi. Bu miyaning atrofiga doimo javob berishga va yashashga yordam berishga imkon beradi. Besh an'anaviy signal (ko'rish, eshitish, ta'm, hid va teginish) rivojlanayotgan miya tuzilishi va uning ishlashiga yordam beradi. Chaqaloqlar va bolalar tug'ilishidan ko'p o'tmay, tashqi muhitning ichki ko'rinishini va xususan, asosiy bog'lanish munosabatlarini yaratishni boshlaydilar. Zo'ravonlik va qurbon qilish ilova raqamlari go'daklar va yosh bolalarning ichki vakolatxonalariga ta'sir qiladi.
Miya neyronlarining o'ziga xos naqshlari qanchalik tez-tez faollashtirilsa, naqsh bilan bog'liq ichki vakillik shunchalik doimiy bo'ladi. Bu sabab bo'ladi sezgirlik miyada o'ziga xos asab tarmog'iga qarab. Ushbu sezuvchanlik tufayli asabiy naqshni tashqi stimullarni kamayishi bilan faollashtirish mumkin. Bolalikni suiiste'mol qilish har qanday travmadan uzoq muddatli oqibatlarga olib keladigan eng ko'p asoratlarni keltirib chiqaradi, chunki bu psixologik rivojlanishning eng sezgir va tanqidiy bosqichlarida sodir bo'ladi. Bu, shuningdek, zo'ravonlik xatti-harakatlariga olib kelishi mumkin, ehtimol ketma-ket qotillik kabi. Masalan, Hikkining Travma-nazorat modeli shuni ko'rsatadiki "bolalik jarohati ketma-ket qotillar uchun tetiklantiruvchi mexanizm bo'lib xizmat qilishi mumkin, natijada shaxsning ba'zi voqealar stressiga dosh berolmasligi. "
Ko'pincha psixodinamik travmanın aspektlari sog'liqni saqlash sohasi mutaxassislari tomonidan ham e'tibordan chetda qoldiriladi: "Agar klinisyenler travma ob'ektivini ko'rib chiqa olmasalar va mijozning muammolarini hozirgi yoki o'tgan travma bilan bog'liq deb tasavvur qila olmasalar, ular travma qurbonlari, yosh va qari, ko'p narsalarni tashkil qilayotganlarini ko'rmasliklari mumkin. Shikastlangan xotiralar, eslatmalar va ta'sirlarni qayta tiklash va oldini olishning takrorlanadigan naqshlari atrofida ularning hayoti.
Travmani davolashni hisobga olgan holda bir qator psixoterapiya yondashuvlari ishlab chiqilgan.EMDR, progressiv hisoblash (kompyuter)[iqtibos kerak], somatik tajriba, biofeedback, Ichki oilaviy tizimlar terapiyasiva sensorimotor psixoterapiyava Hissiy erkinlik texnikasi (EFT) va boshqalardan foydalanish uchun katta miqdordagi empirik yordam mavjud kognitiv xulq-atvor terapiyasi travma bilan bog'liq simptomlarni davolash uchun, shu jumladan travmadan keyingi stress buzilishi. Tibbiyot instituti ko'rsatmalar kognitiv xulq-atvor terapiyasini TSSB uchun eng samarali davolash usuli sifatida belgilaydi. Ushbu kognitiv xulq-atvor terapiyasining ikkitasi, uzoq muddatli ta'sir qilish va kognitiv ishlov berish terapiyasi, TSSBni davolash uchun Veteranlar ishlari bo'limi tomonidan milliy miqyosda tarqatilmoqda. 2010 yilgi Cochrane tekshiruvi shuni ko'rsatdiki, travma yo'naltirilgan kognitiv xulq-atvor terapiyasi kutish ro'yxati va qo'llab-quvvatlovchi maslahat bilan taqqoslaganda o'tkir travmatik stress belgilari bo'lgan shaxslar uchun samarali bo'lgan.
Xavfsizlikni izlash - bu TSSB va moddani ishlatish bilan bog'liq muammolar uchun xavfsiz kurashish ko'nikmalarini o'rganishga qaratilgan kognitiv xulq-atvor terapiyasining yana bir turi. Ba'zi manbalar xavfsizlikni qidirishni samarali deb ta'kidlaydi kuchli tadqiqot ko'magi bilan boshqalar bu odatdagi davolanishdan tashqari yaxshilanishga olib kelmagan deb taxmin qilishdi. So'nggi tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, davolanishning kombinatsiyasi dialektik xulq-atvor terapiyasi (DBT), ko'pincha chegara kishilik buzilishi uchun ishlatiladi va ta'sir qilish terapiyasi psixologik travmani davolashda yuqori samara beradi.
Agar psixologik travma sabab bo'lgan bo'lsa dissotsiativ buzilishlar yoki murakkab TSSB, travma modeli yondashuvi (shuningdek, strukturaviy dissotsiatsiyani fazaga yo'naltirilgan davolash deb ham ataladi) oddiy kognitiv yondashuvdan ko'ra yaxshiroq ishlashi isbotlangan. Farmatsevtika tomonidan moliyalashtiriladigan tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, yangi antidepressantlar kabi dorilar boshqa psixologik yondashuvlar bilan birgalikda qo'llanganda samarali bo'ladi. Hozirgi vaqtda selektiv serotoninni qaytarib olish inhibitori (SSRI) antidepressantlar - sertralin (Zoloft) va paroksetin (paksil) - bu TSSBni davolash uchun Qo'shma Shtatlardagi Oziq-ovqat va farmatsevtika idorasi (FDA) tomonidan tasdiqlangan yagona dorilar.[48] Farmakoterapiyaning boshqa variantlari qatoriga serotonin-norepinefrinni qaytarib olish inhibitori (SNRI) antidepressantlari va piyodalarga-psixotik dorilar kiradi, ammo FDA tomonidan tasdiqlanmagan.
Travma terapiyasi shikastlanish bilan bog'liq bo'lgan xotiralarni qayta ishlashga imkon beradi va psixologik jihatdan ko'proq moslashuvchan o'sishga imkon beradi. Bu salbiy kurash o'rniga ijobiy kurashni rivojlantirishga yordam beradi va odamni bezovta qiladigan materialni (fikrlar, his-tuyg'ular va xotiralar) birlashtirishga va ularni ichki hal qilishga imkon beradi. Shuningdek, bu shaxsiy qobiliyatlarning o'sishiga yordam beradi, masalan, chidamlilik, ego tartibga solish, hamdardlik va boshqalar.
Travma terapiyasida ishtirok etadigan jarayonlar:
Psixotizim, axborotni tarqatish va zaifliklarni o'rganish va qabul qilinadigan kurash mexanizmlari.
Hissiy tartibga solish; ichki tuzilishdan tashqi ko'rinishga qadar fikrlarni va his-tuyg'ularni kamsituvchi, asoslovchi narsalarni aniqlash, ularga qarshi turish.
Kognitiv ishlov berish; O'zingizni, atrofdagilarni va atrof-muhit haqidagi salbiy tasavvurlarni va e'tiqodlarni bilimlarni qayta ko'rib chiqish yoki qayta tuzish orqali ijobiy tomonlarga o'zgartirish.
Travmatizmni qayta ishlash; Tizimli desensitizatsiyalash, reaktsiyani faollashtirish va kontr-konditsionerlik, emotsional javobning titrlangan yo'q bo'lib ketishi, nomutanosiblikni yo'q qilish (hissiy va voqelik holati), shikast etkazuvchi materialni echish (nazariy jihatdan, endi zararli tashvish keltirib chiqarmaydigan holatga va individual yengillik bildira oladi.)
Hissiy ishlov berish; in'ikoslarni, e'tiqodlarni va noto'g'ri taxminlarni qayta tiklash, shikastlanish bilan bog'liq avtomatik qo'rquvlar uchun yangi hayot sharoitlarini odatlantirish va inqiroz kartalarini kodli hissiyotlar va tegishli idrok bilan ta'minlash. (Ushbu bosqich faqat klinik baholash va ruhiy salomatlik mutaxassisining xulosasidan boshlab tugatishdan oldin boshlanadi).
Tajribali ishlov berish; erishilgan yengillik holati va gevşeme usullari.
Travmadan xabardor bo'lgan o'qitish amaliyoti - bu urush paytida jabr ko'rgan mamlakatlardan kelgan migrant bolalar uchun tarbiyaviy yondashuv, odatda murakkab travmatizmni boshdan kechirmoqda va bunday bolalarning Kanada maktablariga kirishi ba'zi maktab yurisdiktsiyalarida ushbu o'quvchilarga yordam berish uchun yangi sinf yondashuvlarini ko'rib chiqishga olib keldi. Murakkab travma bilan bir qatorda, ushbu o'quvchilar ko'pincha migratsiya jarayoni tufayli maktabda uzilishlarni boshdan kechirishgan va natijada ularning birinchi tillarida savodxonlik qobiliyatlari cheklangan bo'lishi mumkin. Kanadaning o'rta maktab sinfidagi bir tadqiqot, talaba o'qituvchisining jurnal yozuvlari orqali aytilganidek, Blaustein va Kinniburgning ARC (biriktirish, tartibga solish va vakolat) doirasi urush zonalaridan yangi kelgan qochoq talabalarni qo'llab-quvvatlash uchun ishlatilgan. Tvidi va boshq. (2017) ARC tizimining asosiy tarkibiy qismlari, masalan, dars tartibida izchillikni o'rnatish; talabalarga hissiy reaktsiyalarni aniqlash va o'zini o'zi boshqarish uchun yordam berish; va o'quvchilarning shaxsiy maqsadlariga erishishga imkon berish, o'quvchilar murakkab travmatizmga uchragan bitta sinfda amalda qo'llaniladi. Mualliflar o'qituvchilarni va maktablarni bunday o'quvchilarni ko'rish uchun nuqsonli linzalardan qochishga undashadi va maktablar o'quvchilar duch kelgan o'ta og'ir vaziyatlarni hisobga olgan holda o'qitish va o'qitish muhitini tuzish usullarini taklif qilishadi.
Travmatizmni davolashda bir qator qo'shimcha yondashuvlar, shu jumladan yoga va meditatsiya nazarda tutilgan. So'nggi paytlarda rivojlanishga qiziqish paydo bo'ldi travmaya sezgir yoga Shikastlanishdan aziyat chekayotgan odamlarning tanalari bilan do'stlashishiga yordam beradigan amaliyotlar, ammo travma ta'sirini kamaytirishda yoga haqiqiy samaradorligi ko'proq o'rganishni talab qiladi.
Hayot tez sur'atlar bilan rivojlanib borayotganini va allaqachon yarmi yo'qolganligini anglash o'zlarini juda katta his qilishi mumkin. O'rta hayot davrida odamlar ko'pincha hayot maqsadi, yoshlikning yo'qolishi, o'lim, ularning merosi, o'zlarining muvaffaqiyat va jismoniy etarlilik hissi kabi masalalarni ko'rib chiqadilar. O'rta yoshdagi inqiroz shikast etkazishi mumkin va hatto ajralish kabi shikastlanishlarga olib kelishi mumkin. O'rta hayotdagi boshqa shikastlanishlar, masalan, ota-onaning yoki yaqin kishining o'limi ham tez-tez uchraydi. Ilgari travma olgan, masalan, zo'rlash yoki jinsiy zo'rlash kabi ba'zi odamlar, bu travma bilan o'rta hayotda kurashishni boshlaydilar. O'rta hayot bu davrda ko'p odamlar ma'nosini chuqurroq anglashga intilish davri bo'lganligi sababli, ba'zi odamlar ma'nosiz azob-uqubat nimani his qilishini tushunishni xohlashadi. Terapiya travma oqibatlari bilan kurashayotgan odamlarga, travma yaqinda bo'ladimi yoki ko'p yillar oldin sodir bo'ladimi, yordam berishi mumkin. Terapiya, shuningdek, o'rta hayot inqirozini boshdan kechirayotgan odamlarga quyidagilarga yordam berishi mumkin: boshqalar bilan munosabatlarini yaxshilang, nikohda qolish to'g'risida qaror qabul qiling, ular hayotda duch kelgan umidsizlik va qiyinchiliklar haqida gapiring, kelajak qanday bo'lishini xohlashlariga qaror qiling, hayotdagi o'zgarishlarning ma'nosini toping, yangi maqsadlarni aniqlang, hayotni boshqarish tuyg'usini tiklang, voyaga etgan bolalar bilan yaxshi munosabatlarni o'rnatish.
30 yoshdan oshgan odamlarda inqiroz terapiyasi oilaviy psixologlar tomonidan amalga oshiriladi, chunki oilalar ko'pincha bunday davlat fonida qulab tushadi. Mutaxassis bilan mashg'ulotlar soni har bir juftlik uchun yoshga va hissiy buzuqlik belgilarining namoyon bo'lish darajasiga qarab alohida belgilanadi. Bundan tashqari, xotinlar va erlar uchun eng kam yo'qotish bilan yarmining inqirozidan omon qolish uchun bir nechta tavsiyalar mavjud. Shunday qilib, ayol tomonidan amalga oshirilishi kerak bo'lgan erkaklarda o'rta yoshdagi inqirozni uyda davolash quyidagi choralarni o'z ichiga oladi:

• 
  cheklash va iloji bo'lsa, to'liq rad etish ziddiyatli vaziyatlar turmush o'rtog'ingiz bilan, hatto u noto'g'ri bo'lgan paytlarda ham. Unga shunday munosabatda bo'lish yaxshiroqdir kichik bola- bu oilani xiyonatdan qutqaradi;
  
• 
  doimo maqtash va uni eng yaxshi qiladigan ishni qilishga ilhomlantirish;
  
• 
  erining doimiy qo'llab-quvvatlashi, u qanchalik bema'ni g'oyalarni yoqtirmasin;
  
• 
  turmush o'rtog'iga xushomadgo'y so'zlarni kamaytirish;
  
• 
  har qanday yo'l bilan uni o'ziga jalb qilish va jinsiy aloqadan qaytarmaslik.
  

• 
  er har doim xotiniga dunyodagi eng go'zal ayol ekanligini eslatib turadi. Shunday qilib, u o'zini va ko'zgudagi aksini sevishni o'rganadi, shuningdek, yoshga bog'liq muammolardan qo'rqishni to'xtatadi;
  
• 
  bolalaringizga yaqinlashing, ular bilan do'st bo'lishga harakat qiling;
  
• 
  kuzatish ko'rinish, siz tasvirni o'zgartirishingiz mumkin, keyin nafaqat jamiyatda bo'lish uchun rag'bat, balki turmush o'rtog'ining e'tiborini jalb qilish imkoniyati ham bo'ladi;
  
• 
  o'zingizga yoqadigan sevimli mashg'ulotni toping va eng muhimi, agar yangi sevimli mashg'ulot ikkala turmush o'rtog'ini birlashtirsa.
  

Bundan tashqari, siz o'zingiz haqingizda barcha salbiy va ijobiy fikrlaringizni ifodalashni o'rganishingiz kerak va sevgan kishi. Shunday qilib, o'z-o'zini davolash va psixoterapiyaning kombinatsiyasi oilani birga saqlashga yordam beradi va o'rta yoshdagi inqirozning davomiyligini kamaytiradi.

Xulosa
Voyaga yetganlik chegaralari 18-22 (kasbiy faoliyatning boshlanishi) 55-60 (pensiya) yoshni davrlarga bo'lish bilan hisoblanadi: erta etuklik (yoshlik) (18-22-30 yosh), o'rta etuklik (kattalik) (30 yosh). -40 -45 yosh) va kech etuklik (kattalik) (40-45 - 55-60 yosh). Erta etuklikda individual hayot tarzi va o'z hayotini tashkil qilish istagi shakllanadi; shu jumladan, hayotga sherik topish, uy sotib olish, kasbni egallash va boshlash professional hayot, mos yozuvlar guruhlarida tan olinishi va boshqa odamlar bilan yaqin do'stlik istagi. O'rta kattalardagi shaxsiy rivojlanish va o'zini o'zi qondirishga eng katta ta'sir ko'rsatadigan sohalar kasbiy faoliyat va oilaviy hayotdir. Kech etuklik tananing qarishi bilan bog'liq - tananing barcha darajalarida kuzatiladigan fiziologik o'zgarishlar. Yetuklik davrida odam bir qator inqirozlarni boshdan kechiradi: erta etuklikka o'tish davrida (17-22 yosh), 30 yoshda, 40 yoshda va pensiyaga chiqqanda (55-60 yosh).
Ushbu yillarda tez-tez yuz beradigan jismoniy o'zgarishlar bu vazn ortishi, ajinlar, terining osishi, sochlarning to'kilishi. Muntazam jismoniy mashqlar qilish va to'yimli dietani saqlash ushbu o'tish davrida jismoniy va ruhiy salomatlikni saqlashga yordam berishi mumkin.
Erta hayotda amalga oshirilgan muhim o'zgarishlar, o'rtacha hayot inqiroziga yo'l qo'ymasligi mumkin. Bunday nazariyani qo'llab-quvvatlovchi misolni doktor Syuzan Krauss Uitburn tomonidan olib borilgan tadqiqotlardan olish mumkin. O'rta yoshidan oldin ish joyini o'zgartirgan odamlarda ko'proq tuyg'u bor edi generativlik ular o'rtacha hayotga etishganda. Ular, shuningdek, yanada ko'proq tuyg'uni boshdan kechirdilar motivatsiya turg'unlikdan voz kechish va yosh avlodni rivojlanishiga yordam berish istagi. Bu Erik Erikson tomonidan taklif qilingan psixologik bosqich bo'lib, u kattalar hayotining o'rtacha yillarida o'tadigan oddiy bosqichni tasvirlaydi.
Inqiroz - bu hayotning bir yoki bir nechta sohalaridan chuqur norozilik holati, boshi berk ko'chaga kirish hissi va bu boshi berk ko'chadan qanday chiqishni tushunmaslik. Inqiroz insonning hayotini yaxshilash uchun biror narsa qilish istagi bilan birga keladi, ammo savol: buning uchun aniq nima qilish kerakligi uzoq vaqt davomida javobsiz qolmoqda. Javobni uzoq va tez-tez og'riqli izlash ijobiy natijalarga olib kelmaydi. Inqirozning ichki holati og'riqli tarzda boshdan kechiriladi, "hamma narsa yomon", "hamma narsa qulab tushmoqda", "nima bo'lsa, mos kelmaydi" va asabiylashish va ichki shoshilishlar bilan birga keladi.
Psixologik adabiyotda siz bu savolga juda noaniq javob topasiz, uning mohiyati shundan iboratki, 30 yoshdan keyin va 45 yilgacha ayol o'rta yoshdagi inqirozni boshdan kechirmoqda. Ushbu mavzu bo'yicha boshqa maqolalar:"Mening hayotimning qishi yoki o'rta hayot inqirozidan qanday qutulish mumkin" ,"Yagona tana tomonidan emas" (o'rta yoshdagi inqiroz paytida ayolning tanasi bilan nima sodir bo'ladi " , Mening tajribamga ko'ra, ayollarda o'rta hayot inqirozining bir nechta naqshlari va sabablari mavjud.
Agar ayolda bo'lsa 30-35 yoshda uning shaxsiy hayoti beqaror, agar u hali bola tug'magan bo'lsa, unda ichki ovoz (va ko'pincha bu qarindoshlar va do'stlarning ovozi) signalni chalishni boshlaydi.
Ayollarning "tartibsizliklari", to'g'rirog'i, bajarilmasligi, o'ta muhim ehtiyoj sifatida, ayol allaqachon erishgan hamma narsani qadrsizlantira boshlaydi. Uning hayotida ichki qadriyatlar va ustuvorliklarni qayta baholash boshlanadi. Agar yoshligida qiz biznesdagi muvaffaqiyatga intilgan bo'lsa, 30-35 yoshga kelib uning maqsadi oila qurish va farzand ko'rishdir.
Biroq, ayolning erkaklik fazilatlari, erkakka moslashish qobiliyatining yo'qligi va qo'yilgan maqsad uchun "o'tish" unchalik zarur emasligini noto'g'ri tushunish tufayli bunday "o'tish" oson emas. ichki "to'ntarish".
To'qnashuv davri boshlanadi, haqiqiy erkaklar vafot etgan yoki uzoq vaqt turmush qurishgan, faqat zaiflar qolgan, kim bilan oila qurish, kimdan bola tug'ish.
Agar ayol o'zini oilasiga bag'ishlagan bo'lsa, agar uning hayoti yillar davomida asosan uy yumushlari, bolalarga g'amxo'rlik qilish va, albatta, eri haqida bo'lsa (va er bu ro'yxatning oxirida bo'lganligi bejiz emas), keyin Bolalar mustaqil bo'lib, "uyadan" "uchib ketganda" o'rta hayot inqirozi unga yaqinlashadi. Afsuski, agar er bolalar bilan "uchib ketsa" "uya" haqiqatan ham vayron bo'lishi mumkin. Ayol o'zi bilan yolg'iz qoladi va u o'zini butun oila a'zolariga bag'ishlashga odatlangani uchun u o'zining foydasizligini, bo'shligini his qiladi. Bunday ayolning inqirozi hayotning ma'nosini yo'qotishdir. Ammo u o'z sa'y-harakatlarini uni topishga yo'naltirish o'rniga, u o'ziga achinish, o'zini ayblash va tushkunlikka tushadi. Agar er o'sha joyda qolsa, ba'zida uning yonida mutlaqo notanish odam bordek tuyulishi mumkin. Ilgari jim bo‘lgan, keyinga qoldirilgan va hal etilmagan oilaviy nizolar mavzulari paydo bo‘lmoqda. Agar to'plangan muammolarni hal qilish kerak bo'lsa (bu og'riqli va yoqimsiz), unda muvaffaqiyatsiz "ko'rgazmalar" ajralishga olib kelishi mumkin. Xavfli tushuntirishlardan qochish uchun ayol (nafaqat erkak) yon tomonga, boshqa sherigiga e'tibor berishi mumkin. Erkaklar ko'pincha yoshliklarini uzaytirish uchun yosh qizlarning oldiga boradilar, ayollar ham xuddi shunday qilishadi yoki ijtimoiy barqarorlikni his qilish uchun badavlatroq sherik tanlashadi. Ayollarda o'rta hayot inqirozining paydo bo'lishining yana bir modeli ayollik mavzusi bilan bog'liq. Inqiroz provokatorlari tashqi ko'rinishdagi o'zgarishlar, gormonal o'zgarishlar, "ayol" kasalliklari, "juda muhim narsa oshkor etilmagan" hissi bo'lishi mumkin.
Hayot sifati butunlay boshqacha bo'lishi mumkinligini intuitiv tushunish-sevgi, zavq, muloyimlik, yumshoqlik, yopishqoqlik bilan to'ldirilgan, ochilmagan gul tuyg'usini yaratadi. Keyin o'rta yoshdagi inqiroz o'z-o'zidan yangi ayollikni kashf qilish imkoniyatiga aylanadi (oxir-oqibat, uni kundalik shoshqaloqlikda kashf qilish uchun vaqt yo'q edi).
Umuman olganda, erkaklarda o'rta yoshdagi inqiroz - bu o'z to'lov qobiliyati inqirozi va maqsadlar yo'qligi. Zamonaviy ayol 40 yoshga yaqinroq bu mavzu ham o'rta yoshdagi inqirozni keltirib chiqarishi mumkin.O'z yutuqlaridan norozilik, o'z imkoniyatlarini haddan tashqari baholash (ahir, ularning ko'pchiligi allaqachon o'tkazib yuborilgan) uzoq muddatli tarang hissiy holatni keltirib chiqaradi. Vaziyat shu bilan og'irlashadi 45 dan keyin ayollar o'z zimmalariga olishni istamaydilar yangi ish, motivatsiyasiz xodimlarni hisobga olgan holda. Bu yoshdagi maoshlar aql va kasbiy tajriba farqiga qaramay, yoshlarnikidan past.
O'rta yoshdagi inqiroz vaqt cheksiz emasligini his qilishiga olib kelishi mumkin va keyin buni tushunish kerak: “Men nima uchun yashayman? Men u erga boramanmi? Yana nimaga erishmoqchiman? Sizning hayotingizda hozir qilish kerak bo'lgan eng muhim narsa nima? ” Kelajakdagi hayotingizning yo'nalishi ushbu savollarga qanday javob berishingizga bog'liq. Kimdir kasbini o'zgartiradi, kimdir ajrashadi, kimdir turmushga chiqadi, kimdir farzand tug'adi, kimdir sevgilisi bor, kimdir rasm chizishni, haykaltaroshlikni, munchoq to'qishni o'rganadi va hokazo.