Nizomiy nomli toshkent daylat pedagogika universiteti o z- o zini boshqaruv tashkilotlarida jismoniy

Xalqaro Olimpiya qo’mitasining tashkiliy tuzilishn
Milliy Olimpiya 
qo’mitalari (
m
O
q
) 
Bosh Assambleyasi
Xalkaro Olimpiya qo’mitasi 
sessiyasi
Xalkaro sport 
federa^iyalarining 
Bosh Assambleyasi
137

---

Xalqaro Olimpiya 
qumitasi Ijroiya 
qo’mitasi
Mamlakatlarning 
Milliy Olimpiya 
qo’mitalari /MOQU
Prezident 
Vi^e-prezidentlar A ’zolar
Olimpiya sport 
turlari bo’yicha 
xalqaro federa^iyalar
Komissiyalar
Kichik
qo’mitalar
SHu sababli Xalqaro Olimpiya qo’mitasining demokratik tamoyillar asosida 
ish tutishini progressiv kuchlar doimo taqib kilib bordi. SHunga qaramasdan ayrim 
kuchlarning vakillari o’z foydalari uchun qar xil nayrang-larni ishlatib keldi. 
Demokratik kuchlar hali o’z cho’qqisiga to’la chiqib etganicha yo’q.
O’tgan davrlarda sobiq SSSR va so^ialistik tuzumdagi barcha Miliy Olimpiya 
qo’mitalarining haqqoniy talablari bilan Xalqaro Olimpiya qo’mitasi tinchlik 
uchun kurashga da’vat etuvchi qaror (rezolyu^iya) qabul qildi. Milliy kamsitish va 
irqchilikka qarshi kurash hamma a’zolarning burchi bo’lib qoldi.
Kuba sportchilarini Xalqaro va kontinental musobaqalarga qatnashtirmaslik 
uchun imperialistik kuchlar qanchalik urinmasin, professiv kuchlar uni puchga 
chiqargan edi. Xalqaro Olimpiya qo’mitasi a’zoligiga Afrika mamlakatlaridan 
Senegal, Nigeriya sportchilari ham birinchi marotaba kiritildi. Sportdagi irqchilik 
va kamsitishlarga yo’l qo’yganligi sababli professiv kuchlarning talabi bilan Isroil, 
Janubiy Afrika respublikasi va boshqa bir qator mamalakatlar 1970 yillarda a’zo- 
likdan chiqarildi. Ular faqat 1991 yilda qayta qabul kilindi.
SHuningdek, xalkaro sport federa^iyalari tomonidan musobaqada hakamlar 
ishlarini yaxshilashga qaratilgan birmuncha tadbirlar olib borildi va ular ijobiy hal 
qilindi. Professiv kuchlar talabi bilan Xalqaro Olimpiya qo’mitasi yig’ilishlari 
muntazam o’tkazilishi va ularda Milliy Olimpiya qo’mitalari hamda xalqaro sport 
federa^iyalari vakillarining qatnashishga erishildi. SHu bilan birga, Olimpiya 
kongresslarining o’z vaqtida o’tkazi-lishi ta’minlandi.
1981 yil sentyabrda Baden-Baden shahrida Xalqaro Olimpiya qo’mitasining 
XI Konfessi o’tkazildi. Bunda Olimpiya o’yinlari, xalqaro hamkorlik, olimpiya 
harakatining kelajagi kabi masalalar ko’rib chiqildi. Ke-yinchalik bu masalalar 
bo’yicha yangi komissiyalar tuzildi.
Olimpiya harakati - yangi komissiyaga Xalqaro Olimpiya qo’mitasi sobiq 
Prezidenti X. A. Samaranch boshchilik qildi. Unga asosan, Xalqaro Olimpiya 
qo’mitasi, xalqaro sport federaiiyalari va Milliy Olimpiya qo’mitalari-ning 
vakillaridan iborat 29 a’zo kirdi.
Olimpiya o’yinlari komissiyasi tarkibiga Xalqaro Olimpiya qumitasi 
a’zoligiga saylangan finlyandiyalik ayol birinchi xotin-qizlar vakili hisoblanadi.
Olimpiya o’yinlari hozirgi xalqaro hayotda eng muhim voqealardan biri bo’lib 
hisoblanadi. 1950 yilda 61 ta Milliy Olimpiya qo’mitalari mavjud bo’lgan bo’lsa,
138

---

hozirgi kunda ularning soni 200 dan oshdi.
Olimpiya o’yinlari jahon miqyosida muhim pedagogik va ijtimoiy 
funk^iyalarni bajarmoqda. Davlatlar va sportchilar o’rtasida ijtimoiy xususiyat 
tobora rivoj topmoqda. Olimpiya bayramlari juda muhim tarbiyaviy va taTimiy 
ahamiyat kasb etmoqda,.
Olimpiya o’yinlarida ishtirok etish sport mahoratini oshirishning eng yirik 
maktabi hisoblanadi.
SHu bilan birgalikda, hozirgi zamon olimpiya harakatida o’tkazilayotgan 
o’yinlar, ularning natijalari, holati va kelajagi to’g’risida turli nazariyalar, 
dunyoqarashlar, konqep^iyalar va to’qnashuvlar yuz bermoqda.
Bu o’rinda 1980 yilda Moskvada o’tkazilgan XXII Xalqaro Olimpiya 
o’yinlariga AQSH va uning tarafdorlari qatnashmaganligi va 1984 yil Los- 
Anjelesda bo’lib o’tgan (AQSH) XXIII Xalqaro Olimpiya o’yinlarida sobiq SSSR 
va boshqa 
so^ialistik 
davlatlar 
sportchilarining 
qatnashishiga 
qarshilik 
ko’rsatilgani va ularning havfsizligini saqlashga kafillik berilmaganligi oqibatida 
sportchilarning bu o’yinlarda qatnashmaganliklarini eslashning o’zi kifoyadir.
SHunga qaramasdan, sobiqSSSRda 1984 yil «Do’stlik», 1986 yilda «YAxshi 
niyat 
0
’yinlari» xalqaro musobaqalarining muvaffaqiyatli o’tkazilishi jahon 
sportchilari o’rtasidagi o’zaro hamkorlik iqlimini yanada mustahkamladi.
Natijada, 1988 yilda Seulda (Koreya) o’tkazilgan XXIV Xalqaro Olimpiya 
o’yinlari sobiq SSSR va AQSH sportchilarining yangi uchrashuvi va sportdagi 
keskin raqobatlarning qayta tiklanishiga sababchi bo’ldi.
Olimpiya harakatida hal qilinishi zarur bo’lgan muammolar hali juda ko’p. 
Olimpiya o’yinlari dasturi, ayniqsa, xotin-qizlar ishtirok etadigan turlarni 
rivojlantirish talab etiladi. 
1992 yilda o’tkazilgan Olimpiya o’yinlariga 
tayyorgarlik, bunda sobiq Ittifoq sportchilarining birlashgan (MDH-SNG) so’nggi 
jamoalari yutuqlari va eng yaxshi natijalarni o’rganishni zamon talab etadi.
Olimpiya o’yinlari moliyaviy harajatlarini kamaytirish, ulkan kimmatbaho 
qurilmalar bilan band bo’lib qolmasligi kerak. Xalqaro Olimpiya qo’mitasi, Milliy 
Olimpiya 
qo’mitalari 
va xalqaro 
sport 
federa^iyalarining 
faoliyatlarini 
takomillashtirishni davr talab qilmoqda. Milliy Olimpiya qo’mitalarining hukumat 
tashkilotlari bilan aloqasini mustahkamlashga e’tibor qaratish zarur, YAngidan 
a’zo bo’lib kirgan Milliy olimpiya qo’mitalari faoliyatlariga amaliy yordam 
berilishi lozim.
Hozirgi zamon ijtimoiy taraqqiyotini ilmiy urganish nuqtai nazaridan 
qaralganda, Olimpiya harakati o’z maqsad va vazifalarini to’la amalga oshirish 
uchun quyidagilarni o’zida mujassamlashtirib olishi zarur ko’rinadi:
- Olimpiya harakati insonparvarlik yo’nalishida ravnaq topishi, uning 
ma’naviy va axdoqiy tamoyillari rivojlanishi va sport faoliyati bilan bog’lanishi;
- xalkdar o’rtasidagi tinchlik va do’stlikni mustahkamlash, insoniyat taqdirini 
Olimpiya harakati vositasi bilan echib berish;
- Olimpiya harakatiga qabul qilishda sportchilarning millati, irqi, diniy 
dunyoqarashlaridan qat’iy nazar, teng huqukdikni ta’minlash;
- jahonda havaskorlik sportini ommalashtirish, bu bilan talantlar va eng yuqori 
natijalarni qo’lga kiritish;
139

---

- 
eng yaxshi Olimpiya an’analarini saklash va mustahkamlash bilan uni 
yanada takomillashtirish.
Bu yo’llar kelajakda Xalqaro sport harakati va Olimpiya o’yinlarini yanada 
takomillashtirish uchun keng imkoniyatlar ochib berishiga shakshubha bo’lishi 
mumkin emas.
140