Dalchoy-Hypericum L (Zveroboy) tuwısı ot yamasa yarim puta, japıraqları ápiwayı, qarama-qarsı jaylasqan. Gúlleri sarı, tuwrı, 5 aǵzalı, atalıǵı kóp, 3- 5 baylam payda etedi, mıywesi 3 uyali ǵórekshe. Dalachay tuwıs túrlerge bay.
Túrleri arasında putalar, yarim putalar, kóp jıllıq otlarda ushraydı. Bir túri hátte suw ósimligi bolıp tabıladı (H. elodeoidess Choisy.).
Dalachay gruppaına : daǵal dalachay ( H. scabrum L), daǵli dalachay (H. maculatum), tesik dalachay ( H.perforatum) sıyaqlı túrleri tiyisli.
Daǵal dalachay, H. scabrum L boyı 20 -50 sm keletuǵın kóp jıllıq ot ósimlik. Paqalı tik ósiwshı, shaqalanbaǵan, joqarı bólegi bólek shaqalanǵan, japıraqları sozıq nishter tárizli, qırı tómenge qayırılǵan, paqalda baldaqsız qarama qarsı jaylasqan. Gúlleri sarı reńli róvak topgúlge. Mıywesi kóp tuqımlı, máyek tárizli ǵórek. Iyun -sentyabr aylarında gúllep, mıywe beredi. Biyik jerler hám tawlarda, salma boyida, joqarı ıǵallıqdaǵı jerlerde ósedi. Tashkent, Ferǵana, Samarqand, Surxandarya, Buxara wálayatlarında tarqalǵan.
Tesik dalachay ( H.perforatum) Biyikligi 70-75 sm keletuǵın kóp jıllıq ot. Paqalı siypaq, shaqalanǵan, japraǵı máyek tárizli, gúlleri topgúl rovak. Tuqımlar avgust - sentyabrde pisedi. Respublikamisdıń derlik barlıq aymaqlarında ushraydı. Tesik dalachaydıń japraǵı, shaqa hám topgúllari, ásirese, gúllegen waqtında dárilik ózgesheligi júdá joqarı boladı. Bul túrden medicinadan tısqarı, sanaatda boyaw alıwda da isletiledi.
Jumıstı orınlaw tártibi: 1. Anıqlaǵısh járdeminde gruppa túrlerinen 3 wın anıqlań. 2. Anıqlaǵan túrlerizge botanik tariyp beriń.
3. Respublikamızda farmacevtika sanaatında qollanılatuǵın Hypericum L túrlerin anıqlań.
4. D. sızılmada berilgen gruppa wákili H.perforatum suwretin jumıs dápterińizge sızıń.
A. (Toshkent. Chotqol. Chimyon. Oqsoy. 28.06.2016. Tulkin Tillayev)
C. Hypericum perforatum
Do'stlaringiz bilan baham: |
