Nókis-2022 udk : Isakov J. Ya., Toymuxamedov L. R., Tojiev R. R., Baymuratova Z. A., Isakov I. J., «Pul hám bankler» páni boyınsha oqıwlıq. –Nókis: 2022 jıl, 271 bet. Pul hám bankler

Funkciyaları

- Investiciyalıq joybarlardı ortasha hám uzaq múddetlerge kreditlew (múddeti 12 den 20 jılǵa shekem, procent stavkası bazardan joqarı);

- Tólew balansı jetispewshiligin jabıw yaki makroekonomikalıq turaqlılıqtı xoshametlew, sonday-aq, ekonomikanı qayta qurıw ushın aǵza-mámleketlerdi qısqa hám ortasha múddetli kreditlew (múddeti 3-4 jılǵa shekem). - aǵza mámleketlerde júrgizip atırǵan pul-kredit hám alyuta siyasatın, sonday-aq XVF ustavınıń orınlanıwı boyınsha qadaǵalaw. - kámbaǵal aǵza-mámleketler tólew balansın turaqlastırıw, sonday-aq, ekonomikalıq ósiwdi jeńilletilgen túrde qarjılandırıw.

- iri sırt el banklerinen yaki iri investorlardan qarjı alıwı qıyın bolǵan kommerciyalıq kárxanalardı (menshiklestirilgen hám jeke ortasha múddetli kreditlew (múddeti 10 jılǵa shekem). - infrastrukturalardı yaki islep shıǵarıwdı rawajlandırıwǵa uzaq múddetli kreditlew (múddeti 15 jılǵa shekem). - akcionerlik kapitalına investiciyalaw; - kepillik beriw; - texnikalıq birge islesiw hám másláhátler xızmetin támiyinlew.

Sonı atap ótiw kerek, finanslıq shólkemler bank-tólew sistemaların shólkemlestiriwde hám xızmet kórsetiw proceslerinde ózleri tiykkeley qatnasadı hám qadaǵalaw funkciyasın da atqaradı, bunıń menen mámleketlerdiń bazar ekonomikası talaplarındaǵı itimalların támiyinleydi.

ARB (Aziya Rawajlanıw Banki) niń tiykarǵı maqseti Aziya hám Tınısh okeanı (uzaq shıǵıs) regionına kiriwshi ellerge ekonomikalıq hám sociallıq rawajlanıwda járdemlesiw, ekonomikalıq ósiwdi jedellestiriw, xalıqtıń jaǵdayın kóteriw, insan resursların rawajlandırıw, ekologiyalıq mashqalalar, sonnan hawa-rayınıń ózgeriwi menen baylanıslı máselelerdi sheshiwde járdem beriwden ibarat.
1966-jıl shólkemlestirilgen Aziya rawajlanıw Banki búgingi kúni úlken finanslıq hám texnikalıq múmkinshiliklerge iye. Aziya rawajlanıw Bankiniń aǵzaları 67 mámleket, sonnan, Aziya-Tınısh okeanı regionınıń 48, Evropanıń sanaatı rawajlanǵan birqatar elleri, sonday-aq, Kanada hám AQSh esaplanadı. Bank tárepinen ámelge asırılǵan iri joybarları mısalına tómendegilerdi keltiriwge boladı:
1. Trans Avgan neft trubası;
2. Indoneziyada júz bergen cunami hám jer silkiniwin tez saplastırıw joybarı;
3. Mekong dáryasınan paydalanıw huqıqıy baǵdarlamaları;
4. Filippinde kámbaǵallıqqa qarsı gúresiw maqsetinde jeke biznes penen strategiyalıq birge islesiw joybarları.
Kreditler tiykarınan mámleket organlarına yaki mámleket kepilligi menen beriledi.
Iri qarız alıwshılar qatarına tómendegi mámleketlerdi mısal etip kórsetiwge boladı:
1. QXR – 1160 mln dollar;
2. Hindistan – 1254 mln dollar;
3. Pakistan – 709 mln dollar.
2006-jılı Bank Aziya jeke valyutasın kirgiziw boyınsha qarap qabıl etken. Bul regiondaǵı 13 mámleket milliy pul birlikleri akciyaların kotirovkasın ózinde sáwlelendiriw hám keleshekte evroǵa mas hám tán valyutaǵa aylandırıw kózde tutılǵan.
ARB (Aziya Rawajlanıw Banki) rawajlanıw hám regionallıq birge islesiwge baylanıslı joybarlardı qarjılandırıw hám usı tarawlarda texnikalıq járdem beriw menen birge, xalıqtıń milliy dárejesi hám turmısın kóteriwge baǵdarlanǵan, puqta oylanǵan social-ekonomikalıq siyasatın ámelge asırıp atırǵan ellerge járdem kórsetiwge ayrıqsha itibar qaratadı.
ARB joqarı basqarıw organı bolıp basqarıwshılar keńesi esaplanadı. Basqarıwshılar keńesi hárbir aǵza mámleketten wákil adam aǵza bolıp kiredi. Basqarıw keńesi bir jılda bir márte ushırasıp, bank Prezidentin saylandı. Bank Prezidenti wákilligi – 5 jıl. Onıń wákilligine 12 adamnan ibarat bolǵan turaqlı túrde jumıs júrgizetuǵın direktorlar keńesin qadaǵalaw hám basqarıp turıw kiredi. Direktorlar keńesiniń wákilligi – 2 jıl. Bank ustavı talaplarına muwapıq Prezident hám 12 direktorlar keńesi aǵzasınan keminde 8 aǵza Aziya hám Tınısh okeanı regionı mámleketlerinen bolıwı kerek.