Noorganik kimyo kafedrasi noorganikkimyo

 
Ozonning hosil bo‘lishi. 
Bir probirkaga oz miqdoidagi bariy peroksid kukunidan, ikkinchi probirkaga ega 2 ml 
koitsertrlangan sulfat kislota oling. Ikkala probirkani ham sovuq suvli idishga tushrib sovuting 
(yoki qon va osh tuzining aralashmasidan iborat sovituvchi aralashmaga). Sulfat kislotani bariy 
perokgidli probirkaga solib, shisha tayoqcha bilan aralashtirib turib sovuting. Reaksiya 
tenglamasi:

---

56 
3Ва0
2
 + 3H
2
S0
4
 = 3ВаS0
4
 + 3H
2
O + O
3
 
Ozon bor-yo‘qligini hidiga qarab (ehtiyot bo‘lib hidlang!) va KI eritmasiga botrnilgan qizil 
lakmug qogozning yoki K1 eritmasi va kiaxmal kleysteriga botrilganda birafsha qog’ozning 
ko‘karishidan bilish mumkni. Ozonning K1 bilan ta’siri quyidagi reaksiya orqali ifodalanadi: 
2КI + О
3
 + H
2 
О = 2КОH + I
2
 + О
2
 
Oltingugurt va uning xossalari 
Ishning maqsadi: Oltingugurtning xossalari va uning allotropik shakl o’zgarishlarini 
o’rganish 
 Kerakli asbob va reaktivlar:shisha plastinka, 3ta probirka,gaz alangasi, chinni tigel,chinni 
kosacha stakan, soat oynasi , filtr qog*oz.kons. H
2
S0
4
, oltingugurt kukuni xloroform. 
Ishning borishi: Rombik oltinguturt. Quruk probirkaga 4-5 ml xlorofoim quying(mo‘rili 
shkaf ostida) va kichik porsiyalar bilan, probirkani chayqatib, to‘yingan eritma hosil bo‘lguncha 
oltingugurt kukunidan soling. Olingan eritmani chinni kosachaga filtrlang (filtrni suv bilan 
xo‘llamang, nima uchun?) va kogacharn shisha plastinka bilan yopib, sekni-asta bug‘latish'uchun 
murili shkafga qo‘ying, Eritmadan soat oynasiga bir tomchi olib, yongich shisha bilan yoping va 
mikroskop ostida kristallarning o‘gshprni kuzating. Oltinguturt kristallarnrn chizing.
.Monoklinik oltingugurt. Kichknia chinni tigelni oltinguturt bilan to‘ldirib sekinlik bilan 
suyuqlantiring. Suyuqlanma tigelni yarmidan ko‘p bo‘lmasin. Tigelni soviting va kristallik 
qobik hosil bo‘lishini kuzating. Kristallarni xammasi qiltib _ulgurmasdan, tezlik bilan 
suyuqlanmani stkandagi sovuq suvga quying. Lupa orqali tigel devorlarida monoklinik 
oltingugurt, kristallarining hosil bo‘lishini kuzating va rasmini chizing. Olingan kristallardan, 2-3 
tasini soat oynasida xloroformda eriting va eritma bug‘lanib ketgandan keyin yana hosil bo‘lgan 
kristallarni kuzating. Oltingugurtning olingan modifikatsiyasi molekula tuzilishning qaysi turiga 
to‘g‘ri keladi? 
Qizdirilganda oltingugurtning o‘zgarishi. Probirkani yarmigacha oltingugurt bo‘laklari bilan 
to‘ldiring, probirkani qisqich' yordamida ko‘lingizda ushlab, gorelka alangasida sekin qizdiring. 
Oltingugurtning suyuqlanishi va keyinchalik rangining hamda qovushqokligining o‘zgarishini 
kuzating. Yuz bergan hodisani tushuntiring. 
Plastik oltingugurt olish. Oltingugurtni qaynaguncha qizdiring va kristallizatordagi sovuq 
suvga jildiratib quying. Hosil bo‘lgan massani sovuq suvdan olib filtr qog‘ozlarn orasida 
quriting. Oltingugurtning elastikligida va uning xlonoformda eruvchanligini sinab ko‘ring. 
Olingan massaning bir qismini keyingi darsgacha qoldiring va yana uning fizik xossalarini 
o‘rganing. Plastik oltingugurt qanday molekulalardan tuzilgan?