Нотиқлик маҳорати

Соф жорий қийматни аниқлаш формуласи:

• Соф жорий қийматни аниқлаш формуласи:

• Шартлари:
• агар NPV>0, лойиҳа самарали;
• агар NPV<0 , лойиҳа самарасиз;
• агар NPV=0, ихтиёрий ечимни қабул қилиш мумкин, яъни лойиҳани амалга оширишдан зарар ҳам, фойда ҳам кўрилмайди.

Агар инвестиция лойиҳаси йиллар давомида молиявий ресурсларнинг кетма-кет инвестицияланишини талаб этса, у ҳолда NPV ни ҳисоблаш қуйидагича бўлади:

1-мисол.

• Фараз қилайлик, янги ишлаб чиқаришни ташкил этиш учун 150 млн. сўм инвестиция қилиш талаб этилади ва ундан кутиладиган натижа йиллар бўйича 30; 70; 70 ва 45 млн. сўмни ташкил этади. Бунда дисконтлаш ставкасини қуйидаги икки ҳол билан белгилаб оламиз:
• Ўзгармас шароитда доимий дисконт ставкаси – k = 12%.
• Ўзгарувчан шароитда йиллар бўйича дисконт ставкаси: 12%; 13%; 14%.

Инвестицияларнинг рентабеллиги (РI)

• Инвестицияларнинг рентабеллиги усули (РI) - дисконтлаштирилган даромадларнинг дисконтлаштирилган инвестиция ҳаражатларига нисбатини ҳисоблаб топишга асосланган.
• 1 сўмлик қилинган инвестиция харажатларига қанча даромад тўғри келиши аниқланади.

Инвестицияларнинг рентабеллигини аниқлаш формуласи:

• Шартлари:
• агар PI>1, лойиҳа самарали;
• агар PI<1, лойиҳа самарасиз;
• агар PI= 1, ихтиёрий ечимни қабул қилиш мумкин, яъни лойиҳани амалга оширишдан зарар ҳам, фойда ҳам кўрилмайди.

Инвестицияларнинг дисконтланган қопланиш муддатини ҳисоблаш усули (DPP)

• Инвестицияларнинг дисконтланган қопланиш муддатини ҳисоблаш усули (DPP) – дисконтлаштирилган йиллик пул тушумларини дисконтлаштирилган инвестицияларга бўлиш орқали амалга оширилади. инвестицияларнинг қоплаш муддати бўйича ҳисоблаш усули қилинган инвестицияларнинг жорий (реал) қиймати бўйича тўлиқ қопланиш муддатини тавсифлаб беради ва шу жиҳатдан у оддий инвестицияларнинг қоплаш муддати усулидан фарқли равишда афзалроқ ҳисобланади

• Инвестицияларнинг дисконтланган қопланиш муддатини аниқлаш формуласи:

Фойданинг ички меъёри (IRR)

• Фойданинг ички меъёри усули (IRR) - бу пул тушумларининг дисконт қиймати пул чиқимларининг дисконт етавкасига тенг бўлгандаги даромадлилик даражаси ёки бўлмаса лойиҳадан олинган соф тушумларнинг дисконтланган қиймати инвестицияларнииг дисконтланган қийматига, соф жорий қиймат эса нолга тенг бўлгандаги дисконт меъёридир.

• Фойданинг ички меъёрини аниқлаш формуласи:
• Шартлари:
• агар IRR>HR, лойиҳа самарали;
• агар IRR
• агар IRR=HR, ихтиёрий ечимни қабул қилиш мумкин, яъни лойиҳани амалга оширишдан зарар ҳам, фойда ҳам кўрилмайди.