Nshootlarquri

TOSHKENTARXI

TEKTURA-

QURI

LI

SHI

NSTI

TUTI

,

,

BI

NOVAI

NSHOOTLARQURI

LI

SHI

”FAKULTETI

12-

19GURUHTALABASIBAFOYEVJAVOHI

RNI

NG

OLI

YMATEMATI

KAFANI

DAN

,

,

O’

RTAOSI

YOALLOMALARI

NI

NGMATEMATI

KAGA

QO’

SHGANHI

SSALARI

”MAVZUSI

DATAYYORLAGAN

MUSTAQI

LI

SHI

TUZUVCHI

:

BAFOYEVJ

TEKSHI

RUVCHI

:

__________________

REFERAT

REJA:

1.O’

r

t

aOsi

yovaYaqi

nshar

qmat

emat

i

kasi

.Bog’

dod

“

Doni

shmandl

i

kuyi

”ni

ngr

ol

i

.

2.Manf

i

ysonl

ar

niki

r

i

t

i

l

i

shivachi

zi

ql

it

engl

amal

ar

si

st

emasi

niechi

sh.

3.Al

-

Xor

azmi

y“

El

ement

armat

emat

i

ka”asar

i

.

4.Ul

ug’

bekhayot

ivai

j

odi

.

5.Koshi

yi

j

odivahayot

i

.

VI

Iasr

gakel

i

b,o’

r

t

aosi

yovayaqi

nshar

qdayashagan

qabi

l

al

ar

ni

ngo’

zar

our

i

shl

ar

ibut

unr

egi

onnixonavayr

onqi

l

di

,

xal

qniqi

r

g’

i

nqi

l

di

.Anashundaybi

rpayt

daI

sl

om di

ni

ni

ng

asoschi

siMuxammadsi

yosi

y-

di

ni

ydushmanl

ar

iust

i

daxi

j

ozda

g’

al

abaqozongach,

uni

ngxal

i

f

al

ar

iI

sl

om di

ni

nit

ar

qat

i

shni

qobi

ost

i

da“Muqaddasur

i

sh“eьl

onqi

l

di

l

ar

.

Nat

i

j

adahukumr

ondi

n

si

f

at

i

daI

sl

om di

ni

,davl

att

i

l

isi

f

at

i

daar

abt

i

l

iur

nat

i

l

adi.Xo’

j

al

i

k

vasi

yosi

yxayot

dar

uyber

ganbuo’

zgar

i

shl

armat

emat

i

kani

r

i

voj

l

ani

shiuchunqul

ayshar

oi

t

l

aryar

at

di

.Chunkiul

kan

davl

at

niboshqar

i

sh,

i

r

r

i

gat

si

yavaqur

i

l

i

shi

nshoat

l

ar

i

niqur

i

sh,savdo-

sot

i

qva

xunar

manchi

l

i

knir

i

voj

l

ani

shi,davl

at

l

aror

asi

dagi

munosabat

l

ar

niyo’

l

gaqo’

yi

shbi

r

i

nchinavbat

dat

abi

yot

fanl

ar

i

gaal

oxi

daeьt

i

bor

i

nikuchayt

i

r

adi

.Nat

i

j

ada

mat

emat

i

ka,

geogr

af

i

ya,ast

r

oni

ya,

ar

xi

t

ekt

ur

aj

adalsur

at

l

arbi

l

anr

i

voj

l

andi

.Shar

qxukmdor

l

ar

i

fannio’

zqar

amog’

l

ar

i

gaol

di

l

ar

.Davl

at

niboshqar

i

shappar

at

i

da

maxsushaqt

o’

l

anadi

gi

nol

i

ml

ari

shl

ayboshl

adi

l

ar

.Ul

aruchun

obser

vat

or

i

yal

arqur

i

l

aboshl

andi

,qadi

mi

yki

t

obl

ar

yi

g’

i

l

i

bar

ab

t

i

l

i

gat

ar

j

i

maqi

l

i

ndivamaxsuskut

ubxonal

arqi

r

oat

xonal

ar

bi

l

anbi

r

gat

ashki

lqi

l

i

nabor

di

.Bundaymar

kazl

ar

daneng

kat

t

asiBog’

dodda(

641ypoyt

axt

)vuj

udgakel

di

.Buer

da

t

o’

pl

angani

l

mi

yasar

l

aro’

zl

asht

i

r

i

l

di

.

Ўr

t

aasr

dayashaganmashxurmat

emat

i

k,

ast

r

anom

t

abi

at

shunosvaf

ayl

asufl

ar

dan:Muhammadi

bnMusoal

-

Xor

azmi

y(

780-

847)

,AbulAbbosalFar

g’

oni

y(

990)

,Xosi

bal

Kar

xi

y(

1025)

,

AbuRayxonBer

uni

y973-

1048)

,AbuAl

ii

bnSi

no

(

880-

1037)

,an-

Nasavi

y(

1030y)

,UmarXayyom (

1048-

1122)

.

Nasr

i

ddi

nat

-

Tusi

y(

1201-

1274),Ғi

yosi

ddi

nJamshi

dalKoshi

(

1442y)vaboshqal

ar

.

AbuAbdul

l

oMuxammadi

bnMusoalXor

azmi

yalMa’

j

usi

y(

783

-

874)

.Dast

l

abkima’

l

umot

nivat

ani

daol

adi

.

I

Xasrboshi

daMar

vdaalMamunal

-Rashi

dsar

oyi

dahi

zmat

qi

l

adivauni

ng

buyr

ug’

i

gako’

r

aXi

ndi

st

ong’

ar

bi

l

asaf

ar

gabor

adivaul

ar

ni

ng

mat

emat

i

kasibi

l

ant

ani

shadi

.Buni

ngnat

i

j

asi

dau«Ќi

ndsonl

ar

i

haqi

da»

(

Ќi

sobal

-

Xi

nd)t

r

akt

at

i

niyozadi

.Buekspedi

t

si

yani

ngf

an

t

ar

i

xi

dagir

ol

ij

udakat

t

abo’

l

i

b,but

undunyoga“

ar

ab

r

aqaml

ar

i

“debat

al

ganhi

ndr

aqaml

ar

i

ni

ngvao’

nl

i

kpozi

t

si

on

hi

sobsi

st

emasi

ni

ngt

ar

qal

i

shi

gasababbo’

l

adi.813yi

l

ial

-

MamunBog’

doddahal

i

fal

i

kkao’

t

i

r

adivat

ezor

ada

“

Doni

shmandl

i

kuyiasosi

dat

ashki

let

i

l

ganast

r

onomi

k

obser

vat

or

i

yagaboshchi

l

i

kqi

l

di

.Buer

dabut

unshar

qdan

t

o’

pl

anganko’

pdan-

ko’

pol

i

ml

arxi

zmatqi

l

adi

l

ar

.Xor

azmi

y

asar

l

ar

i

ni

ngumumi

ysonimaьl

umemas,l

eki

nbi

zgachaet

i

b

kel

ganl

ar

ial

-

Maьmundavr

i

da(

813-

833)“

Fihi

sobal

-

j

abrvaal

-

muqabol

a“,“

Ќi

sobal

-

Xi

nd”,“Ast

r

anomi

kj

adval

“al

-

Mu’

t

asi

m

davr

i

da(

842-

847)“

Sur

atular

z“al

-

Vosi

qdavr

i

da(

842-

847)

«Yaxudi

yl

arkal

endar

i

»

asar

l

ar

i

di

r

.Xor

azmi

yar

i

fmet

i

kpucol

asi

ni

ngki

r

i

shqi

smi

da.

hi

ndhi

sobixaqi

dat

ushunchaber

i

b,unir

i

voj

l

ant

i

r

adivaxozi

r

gi

zamonko’

r

i

ni

shi

gakel

t

i

r

adi

.Sonl

ar

niyozi

l

i

shivao’

qi

l

i

shi

haqi

dabat

af

si

li

zoxl

arber

adi

.Sonl

arust

i

dagiammal

l

aresa+,-

,

*,:

,dar

aj

a,i

l

di

zchi

qar

i

shqat

or

iol

t

i

t

aamal

gaqo’

`

shi

mcha

i

kki

l

ant

i

r

i

shvayar

i

ml

at

i

shamal

i

nixamki

r

i

t

adi(

asar

ni

ngasl

nusxasisaql

anmagan)

.Ќarbi

ramal

nibat

afsi

li

zog’

l

ab,ko’

pdan

-

ko’

pmi

sol

l

ar

nii

shl

ashnamunal

ar

i

niber

adi

.Aynanshuasar

or

qal

ibut

undunyoo’

nl

ipozi

t

si

onsanoqsi

st

emasibi

l

an

t

ani

shadi

.Ќi

sobl

ashl

ar

daginoqul

ayl

i

kl

ar

,yaьnisonl