Nukus davlat pedagogika instituti

AMALIY MASHG‘ULOTNING TEXNOLOGIK XARITASI

Ish bosqichlari va vaqti	Faoliyati mazmuni
	Ta’lim beruvchi	Ta’lim oluvchilar
Tayyorgarlik bosqichi	Mavzu bo‘yicha o‘quv mazmunini tayyorlash Birinchi amaliy mashg‘ulot uchun taqdimot slaydlarini tayyorlash Talabalar o‘quv faoliyatini baholash mezonlarini ishlab chiqish O‘quv fanini o‘rganish, vazifalarni tayyorlash uchun foydalaniladigan adabiyotlar ro‘yxatini tuzib chiqish
Mavzuga kirish (15 daqiqa)	O‘quv fani bo‘yicha amaliy va laboratoriya fanlari mavjud ekanligini aytadi, bugungi dars mavzusini e’lon qiladi. (1-ilova) Darsdan ko‘zlangan maqsad va o‘quv faoliyat natijalari bilan tanishtiradi. Talabalarni faollashtirish maqsadida savollar beradi (2-ilova) Mavzuga oid tayanch tushunchalar so‘raladi (3-ilova)
Asosiy bosqich (55 daqiqa)	2.1. Power Point dasturi yordamida slaydlarni namoyish qilish va izohlash orqali o‘tilgan mavzu so‘raladi: 2.1.1. Fanning maqsadi 2.1.2. Fanning vazifasi 2.1.3. Manbalari (4-ilova) 2.4. Mavzuga oid qo‘shimcha savollar beriladi	Ma’ruza va o‘quv qo‘llanmalaridan foydalangan holda yangi mavzu yuzasidan fikrlarini bayon qiladilar, qo‘shimcha savollarga javob beradilar
Yakuniy bosqich (10 daqiqa)	3.1. Mavzu bo‘yicha javoblar umumlashtiriladi va hozirgi o‘zbek adabiy tili bilan eski o‘zbek tili materiallari bir-biriga taqqoslanadi, o‘xshash va farqli holatlar aniqlanib, xulosalanadi. 3.2. Uyga vazifa topshiriladi (7-ilova), mustaqil o‘qish, ishlash uchun manbalar tavsiya etiladi. Matn tahlili (8-ilova)	Savollar berishadi, tinglaydilar. Vazifani yozib olishadi.

Savol va topshiriqlar:
1900-yillarda nashrdan chiqqan gazeta va jurnallar haqida ma’lumot bering?
Kirill grafikasining gaeta va jurnallardagi ahamiyati?
Jadidchilar davrida lotin grafikasiga o’tish borasidagi harakatlar ?
Shu davrlarda nashr qilingan gazeta va jurnallarda grafika masalalari?
”Turkiston” gazeti, ”Mushtum” jurnali haqida gapiring?

«SADOI TURKISTON» («Turkiston ovozi») – jadidlarning ijtimoiy-siyosiy, adabiy-badiiy gazetasi. 1914 yil 4 apreldan 1915 yil 10 aprelga qadar Toshkentda o‘zbek tilida nashr qilingan. Gazeta Ubaydullaxo‘ja Asadullaxo‘jaev (Xo‘jaev) tomonidan tashkil etilgan va uning muharrirligida faoliyat ko‘rsatgan. Gazeta haftada 1 marta 4 sahifada bosilgan.

Gazeta tahririyatining o‘zagini 20-asr boshidagi o‘zbek ma’rifatparvar adabiyoti va publitsistikasining yetakchi namoyandalari Munavvarqori Abdurashidxonov, Abdulla Avloniy, Abdurauf Muzaffarovlar tashkil etgan. Gazeta qiyofasini belgilaydigan asosiy maqolalarni ham shular yozishgan. «Sadoi Turkiston» yurtparvarlik, millatparvarlik, ma’rifatparvarlik kabi olijanob g‘oyalarni izchil targ‘ib qilgan, Turkiston istiqloli va istiqbolining ma’naviy-axloqiy negizlariga daxldor muammolarni dadil ko‘tarib chiqqan. «Sadoi Turkiston» o‘sha davrdagi milliy matbuot nashrlari safida oldingi o‘rinda turadi. Gazeta faoliyati moddiy qiyinchiliklar tufayli to‘xtagan (jami 66 soni chiqqan).



Mushtum Abdulla Qodiriy tomonidan tashkil etilgan hajv va kulgi jurnalidir. Jurnal 1923-yil 13-fevralidan beri chop etiladi. Toshkentda oyda 1 marta chiqadi. Mushtumning 1-soni 1923-yil 18-fevralda "Turkiston" gazetasiga ilova (3 ming nusxada), 1924-yildan "Qizil O‘zbekiston" nashri sifatida chop etilgan. Jurnalning 1-sonida uning tashkilotchilaridan Abdulla Qodiriyning "Mushtum taʼrifida" degan bosh maqolasi berilgan. Mazkur maqolada Mushtumning yoʻnalishi belgilangan:

Bu "Mushtum" zo‘rlik mushtumi emas, haqlik mushtumidir, bu "Mushtum" zolimlar mushtumi emas, mazlumlar mushtumidir. Shuning uchun buning ma’nosi ham boshqachadir...

Mushtumga turli davrlarda ijod qilgan G‘ozi Yunus, Cho‘lpon, Hoji Muin, Rafiq Mo‘min, G‘afur G‘ulom, Komil Aliyev, Abdulla Qahhor, Nosir Sayd,G‘ayratiy, Sobir Abdulla, Said Ahmad, Anvar Muqimov, Xudoyberdi To‘xtaboyev, Anvar Obidjon va boshqa ijodkorlar o‘z asarlari bilan ishtirok etgan. Mushtumda chop etilgan ko‘pgina hajviy asarlar adabiyotimizning bebaho durdonalariga aylangan. Masalan G‘. G‘ulomning "Shum bola"si, A.Qahhor, S. Ahmadning eng sara hajviyalari, E.Vohidovning "Donishqishloq hangomalari", A. Oripovning "Jannatga yo‘l" dramasi. Yuzlab tanqidiy maqolalar, felyetonlar jamiyatni turli illatlardan tozalashda Mushtumning asosiy quroli hisoblangan. Halol va oshkora tanqid jamiyat va odamlar uchun haqiqiy malham bo‘lishiga erishish jurnalning bosh mezoni hisoblanadi. Jurnal o‘z faoliyatida turli ijodiy shakllardan, jumladan Nasriddin Afandi, Aldar Koʻsa kabi xalq og‘zaki ijodidagi obrazlardan keng foydalanadi. Uning sahifalarida muhim voqealarga bag‘ishlangan felyeton, pamflet, hajviya, o‘rtoqlik hazillari va boshqa qiziqarli tanqidiy materiallar yoritiladi.
Mushtum o‘z karikaturalari bilan ham mashhur. Uning birinchi rassomi Ishtvan Tullya bo‘lgan, keyinchalik jurnalda turli yillarda T.Muhamedov, D. Sinitskiy, M. Vorobeynikov, N.Ibrohimov, A.Xoliqov, S. Subhonov, A.Qambarov, S.Salohiddinov, H.Sodiqov va boshqalar ishladi. Mushtumga G‘ozi Yunus, Ziyo Said, G‘.G‘afurov, Husayn Shams, J. Mahmudov, M. Muhamedov, Akmal Po‘lat, Z.Yo‘ldoshev, Mirmuhsin, Ibrohim Rahim, N. Aminov, Maqsud Qoriyev va boshqalar muharrirlik qilgan. 1998-yil 28-avgustda jurnalning haftalik ilovasi —"Afandi" gazetasi tashkil etilgan. Gazetada davrning dolzarb muammolari, tanqidiy maqolalar ham keng yoritiladi. Hozir Mushtumning bosh muharriri — Ashurali Jo‘rayev(1996-yildan). Adadi 10000 (2003).