Нурмат сабуров, шаҳзод сайдуллаев

30. Ўзбекистон Республикаси давлат шаклининг ўзига хос хусусиятлари

Ўзбекистон Республикаси давлат тузилиши жиҳатидан унитар республикадир. Шу билан бирга, Ўзбекистонда давлат тузилишда федерализмнинг айрим хусусиятлари ҳам мавжуд. Чунки, унинг таркибига маъмурий-ҳудудий бирликлар, шунингдек, суверен давлат ҳуқуқига эга бўлган миллий-ҳудудий тузилма бўлган Қорақалпоғистон Республикаси киради. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 17 боби Қорақалпоғистон Республикасининг конституциявий-ҳуқуқий мақомини белгилаб берган.

Ўзбекистон Республикаси маъмурий-ҳудудий жиҳатдан Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар, туманлар, шаҳарлар, шаҳарчалар, қишлоқлар, овуллардан ташкил топган.
Ўзбекистон Республикаси давлат тузилишининг қуйидаги хусусиятлари мавжуд:

• 
  Ўзбекистон Республикасининг ҳудудий тузилиши бўйича яхлит бирликни ташкил қилади;
  
• 
  қонунчилик тизими бутун Ўзбекистон учун тааллуқли бўлиб, у Ўзбекистон Конституцияси ва қонунларининг устунлиги асосида амал қилади;
  
• 
  суд ҳокимияти ва прокуратура органлари тизими бутун Ўзбекистон ҳудудида ягонадир;
  
• 
  Ўзбекистонда ташқи сиёсатни Ўзбекистон халқининг манфаатини кўзлаб ва унинг номидан фақат у сайлаб қўйган Олий Мажлис ва Ўзбекистон Республикасининг Президенти амалга оширади;
  
• 
  Ўзбекистонда молия, солиқ, божхона тузилиши ва Республика Қуролли Кучлари, миллий хавфсизлик ва ички ишлар органлари марказлаштирилган ҳолда ташкил этилган;
  
• 
  бутун Ўзбекистон ҳудудида ягона фуқаролик жорий қилинган.
  

Ўзбекистоннинг унитар давлат эканлигини эътироф этиш билан бирга, унинг давлат тузилишидаги федератив давлатга хос бўлган қуйидаги айрим хусусиятларни ҳам кўрсатиб ўтиш мумкин:

• 
  Ўзбекистон Республикаси таркибида суверен Қорақалпоғистон Республикаси мавжуд ва унинг суверенитети Ўзбекистон Республикаси томонидан муҳофаза этилади;
  
• 
  Қорақалпоғистон Республикаси ҳуқуқий тизимида Конституция ва қонунларнинг мавжудлиги;
  
• 
  Ўзбекистон Республикаси умумдавлат органлари билан бир қаторда Қорақалпоғистон Республикаси давлат органларининг ва бошқа давлат-ҳуқуқий институтларининг ўзига хос ва маълум даражада мустақил белгиланиши: Жўқорғи Кенгес, Вазирлар Кенгаши, суд органлари ва бошқалар;
  
• 
  Қорақалпоғистон Республикаси ҳудуди ва чегарасининг дахлсизлиги (Қорақалпоғистон Республикаси Конституциянинг 3-моддаси);
  
• 
  Қорақалпоғистон Республикаси маъмурий-ҳудудий тузилиши масалаларини ўзи мустақил ҳал қилади;
  
• 
  Қорақалпоғистон Республикаси Ўзбекистон Республикаси таркибидан Қорақалпоғистон халқининг умумий референдуми асосида ажралиб чиқиш ҳуқуқига эга;
  
• 
  Қорақалпоғистон Республикаси билан Ўзбекистон Республикаси алоқалари ўзаро тузилган шартномалар ва битимлар орқали тартибга солинади;
  
• 
  Қорақалпоғистон Республикаси ўз давлат рамзларига эга.