Nutq o`stirish nazariyasi va metodikasi fanining asosiy nazariy matni

Ko`rsatmalilik usuli. Bu usulda o‘quv materiali ko‘rgazma, texnik vositalar, turli didaktik 
materiallar asosida o‘rgatiladi. Ko`rsatmalilik usuli maktabgacha ta'limda eng ko‘p qo‘llaniladigan 
usullardan biridir. Ko`rsatmalilik usulida bolalar narsa, buyum, voqea hodisani ko`rish, kuzatish, 
rasm-illyo‘strtsiyalarni ko‘rish, sayr ekskursiyadagi kuzatishlari asosida mulohaza qiladi, fikrlaydi 
va nutqni bayon qiladi. Bu usulda guruh xonasidagi buyumlar, tabiat burcgahidagi o‘simlik, hul va 
hayvonlar, ko‘shlarni kuzatishi, kattalar mexnati, tevarak - atrofdagi voqea-hodisalar ko‘rgazmalilik 
3
F.R.Qodirova. R.M Qodirova. ―Bolalar nutqini rivojlantirish nazariyasi va metodikasi‖. T., ―Istiqlol‖, 
2006. 

---

Bolalarning nutqini o’stirish fanining asosiy nazariy matni 
vositasi bo`lib xizmat qiladi, bolalar bilim, malaka va kunikmalarni ko`rish orqali idrok qiladilar va 
eslab qoladilar, ularda ko`rib eslab qolish xotirasi rivojlanadi.
Ko‘rgazmali vositalar bolalarning tasavvuri, fikrlashi va nutqining tartibli, izchil bo‘lishini, 
umumlashtirish, bilimlarni tartibga solish imkoniyatini shakllantiradi, fikrlash faoliyatlarini 
mustahkamlaydi. 
Shuni ham ta'kidlash lozimki, Ko`rsatmalilik usuli og‘zaki usullar bilan birgalikda qo‘llaniladi, ya'ni 
ko‘rgazma yo‘zasidan bolalarga savollar berish, ko‘rgazma mazmunini tushuntirish, hikoya tuzish 
kabi faoliyatlar og‘zaki usulda amalga oshiriladi, natijada bolalar bilim va malaka, nutqni ham 
ko`rish, ham eshitish, tarbiyachi savollariga javob berish orqali egallab boradi. 
Ko`rsatmalilik usulida kuzatish muhim ahamiyatga ega, chunki kuzatish bir necha usullar 
bilan bohlik bo`lib, rasm-illyo‘strtsiyalarni kuzatish, diafilm, teleKo`rsatuvlarni ko`rish, ularni 
tasvirlash, u xakda mazmunli hikoya tuzish yoki suhbat uyo‘shtirish orqali bolalar nutqini o‘stirish 
mumkin. Bu jarayonda tarbiyachining tushuntirishi, savollar berishi, rasm-illyustratsiyalarni izoxlab 
berishi, bolalarning ko`rib tushunish va eslab qolishi bilan birga eshitib eslab qolishini ta'minlaydi.