Nutq o`stirish nazariyasi va metodikasi fanining asosiy nazariy matni

O`yin usuli. Maktabgacha ta'limda o`yin usulining bir necha turi kenh qo‘llaniladi, ya'ni didaktik 
o`yin, so‘z o`yini, harakatli o`yin, rolli, mazmunli o`yin kabilar nutq o‘stirishda muhim ahamiyatga 
egadir. Masalan, ―Bu uyda kim yashaydi‖, ―Nima o‘zgardi‖, ―Kimga nima kerak‖, ―O‘yinchoqlar 

---

Bolalarning nutqini o’stirish fanining asosiy nazariy matni 
dukoni‖, ―Hikoyani kim davom ettiradi‖ kabi didaktik o`yinlar bolalarning so‘z boyligini oshirish, 
bohlanishli nutqini o‘stirish, nutqning tovo‘sh madaniyatini shakllantirishga yordam beradi. 
Ma'lumki, Kadrlar tayyorlash milliy dasturi, maktabgacha ta'limda bolalar ta'lim 
tarbiyasining davlat talabi meyoriga ko`ra katta va tayyorlov guruhda bolalar faoliyatining 80 foizi 
o`yin mashg‘ulotlaridan iborat bo‘lmohi lozim. Bu talabni bajarish uchun maktabgacha ta'limda 
bolalarning so‘z boyligini oshirish, nutq tovo‘shlarini aniq eshitishi va talaffo‘z qilishini, ularni 
so‘zlardan ajrata bilishini, bolalarning fikrlash kunikmasini, urtoklarini tushunishi, urtoklari va 
tarbiyachi bilan hamkorlik qilishini shakllantirish uchun nutq o‘stirish mashg‘ulotlarida o`yin 
usulidan foydalanish yaxshi natija beradi. Ayniqsa, bolalar xotirasini rivojlantirishga, aqliy 
faoliyatini shakllantirishga doir didaktik va rivojlantiruvchi o`yinlarga kenh ahamiyat berilmokda. 
Chunki o`yin bolaning narsalar olami, odamlar faoliyati va munosabatini anhlash negizidir. 
Har bir tarbiyachi nutq o‘stirish mashg‘ulotlarida bolalar bilish faoliyati, nutqiy rivojlanishini 
hisobga olgan holda usullarni tanlash va qillab qo`llashga, mashg‘ulotlar samaradorligini oshirishga, 
bolalar nutqiy malaka va kunikmalarini shakllantirishga yordam beruvchi eng qulay usullarni 
qo`llashga ahamiyat berishi lozim. 
Shuningdek, nutq o‘stirish usullarining har biri nutq o‘stirish maqsadi vazifasiga ko`ra bir necha 
usullarni o‘z ichiga oldi. Masalan, suhbat usuli kuzatish, ko`rish kabi usullarni o‘z ichiga olsa, o‘qib 
berish usuli to`liq o‘qib berish, kiskartirib o‘qish, tanlab o‘qib berish kabi usullarni o‘z ichiga oladi.