O ' z be k is to n respublik asi oliy va o'rta m a X s u s ta lim V azir lig I a d h a m vaisov teri va tanosil

Etiopatogenezi. T o 'liq o'rganilm agan, am m o kelib chiqishida soch 
follikulasining au to im m un ja ro h a tla n ish m exanizm i taxm in qilinib, 
kasallanishda quyidagi omillar aham iyati olim lar o 'rtasid a m uhokam a 
qilinmoqda; stresslar, endokrin bezlar faoliyatining buzilishlari, nasliy 
m oyillik, m ex anik , jism o n iy , kim yoviy o m illa r (ra d io a k tiv ), d o ri- 
darm onlar, ichak parazitlari (ostritsalar, askaridalar, lyambliyalar), turli 
xil autoim m un kasalliklar. Kasallik, asosan, yosh bolalar va 30 yoshgacha 
bo'lgan kishilarda kuzatiladi.
Klinikasi. 
Yirik o'choqli alopetsiyada
(A lopecia oreata) boshning 
sochli qism idan asta-sekin sochlar to 'k ila boshlaydi va bir necha hafta 
yoki oylar ichida bir yoki bir necha soch to'kilgan o 'choqlar birdaniga 
ko'rinib qoladi. O 'choqdagi teri yallig'lanm agan (faqat ayrim holatlarda 
terida yengil qizarish), soch qopchalari saqlangan bo'lib, bemorni bezovta 
qilmaydi. Jarayon avjlanganida o'choq yaqinidagi sochlar oson to'kilib, 
o'choq kattalashadi. Vaqt o'tib , jarayon tinchlanib, jarohatlangan terida 
yangi sochlar o'sib chiqishi va shu vaqtning o 'zida yangi sochsiz o'choqlar 
rivojlanishi mumkin. A garda kasallik avjlanishi davom etaversa, total 
alopetsiyaga o'tishi mumkin. Ayrim hollarda bemor tirno g'ida m ayda 
teshiksimon o'zgarishlar paydo bo'lib, u angishvonani eslatadi.
Totalalopetsiya
(Alopecia totalis) ayrim holatlarda tu g'm a bo'ladi 
va nafaqat boshda sochlar bo'lm aydi, h atto qosh, soqol va k ipriklar 
ham bo'lm aydi. K o 'p bem orlam ing ikkilamchi tuklanuvchi sohalarida 
ham sochlar o'sm aydi. Terida soch qopchalari rivojlanmaganligi sababli 
teri silliq, yaltiroq bo'ladi.
Universalalopetsiya
(Alopecia universalis) o'choqli soch to'kilishining 
yakunlanuvchi davri bo'lib, mustaqil kasallik holida juda kam uchraydi.
132

---

21-rasm. K om edonlar: 1) yopiq kom edon («oq boshli»); 2) ochiq kom edon 
(«qora boshli») ko'pincha muguz hujayralarda yog‘ va bakteriyalar bilan
o 'ra lg a n .
Odatda, universal alopetsiya og'ir yuqumli kasalliklarda (tif), ionizatsiya- 
lanuvchi nurlar bilan nurlanganlarda, turli intoksikatsiyalardan so'ng va 
zamburug'simon mikozning eritrodermik turi (Sezari sindromi) da kuzatiladi.