O ' z be k is to n respublik asi oliy va o'rta m a X s u s ta lim V azir lig I a d h a m vaisov teri va tanosil

X u su siy x e y litla r
quyidagilar: eksfoliativ xeylit (quruq va ekssudativ 
xili), glandulyar xeylit (birlamchi va ikkilamchi), meteorologik va aktinik 
xeylitlar.
S im p to m a tik xeylitla rg a :
atopik xeylit, ekzematoz xeylit (lab ekzemasi), 
kontaktli xeylit (oddiy va allergik) va makroxeylit kiradi.
Eksfoliativ xeylit faqat lab qizil hoshiyasining surunkali kasalligi bo'lib, 
ikki turga bo'linadi: quruq va ekssudativ. Bu ikki tur bir-biriga aylanishi 
mumkin.
Eksfoliativ xeylit, asosan, ayollarda, 20-40 yoshlarda uchraydi.
K linikasi. E k sfo lia tiv x ey litn in g o 'z ig a xos belgisi j a r o h a tn in g
joylashishidir. Jarayon faqat lab qizil hoshiyasida, ikkala labda yoki faqat 
bir labda joylashadi. Jarayon og'iz shilliq pardasining lab qizil hoshiyasiga 
o ‘tish chegarasida, qizil hoshiyaningo'rtasigacha lentasim onchiziq bo'lib. 
labning u burchagidan bu burchagigacha (Kleyn qismi) kuzatiladi. Lab 
qizil h o s h iy a s in in g ik k in ch i y a rm i, lab terisi va la b b u r c h a k la r i 
jarohatlanm aydi.
E ksfoliativ xeylitning ekssudativ tu rid a Kleyn qism ida s a rg 'ish - 
q o vng'ir, sarg'ish-jigarrang qaloqlar hosil bo'ladi, ayrim hollarda qaloqlar 
katta-katta (o'choqlarni qoplaydi) o'lcham larga yetadi va jaro h a t yuzasini 
qoplaydi. Ayrim hollarda qaloqlar katta-katta plastinka shaklida lab terisi 
y u zasid an o silib tu ra d i va lab qizil h o sh iy a sin in g b u tu n y u zasin i 
qo plaganday k o 'rin ish d a b o 'lad i. Am m o lab qizil hoshiyasining lab 
terisiga o'tuvchi qismi va lab burchaklari jarohatlanm aydi.
Qaloqlar ko'chirilsa, to ‘q qizil, silliq yuzali lab ko'rinadi. Eksfoliativ 
xeylitga xos belgi shu k i, lab qizil h o sh iy a sid a eroziya o 'c h o q la r i 
kuzatilm aydi, K leyn qism idagi lab shilliq pardasi biroz qizargan va
148

---

shishgan b o ‘ladi, qaloqlar doim hosil bo'laverib, 3-6 kunda qalinlashadi. 
Qaloqlar ko ‘chirilgach 1-2 kundan so‘ng Kleyn qismida oqish kleysimon 
ekssudat hosil boMadi, u qurib qaloqqa aylanadi. Bu xil xeylit bilan 
og'rigan bemorlarni lab achishishi va og‘rishi bezovta etadi, asosan, lablar 
bir-biriga tekkanida bu hissiyot kuchayadi, shuning uchun gapirish, 
ovqatlanish og‘riqli bo'lib, bemorlar og'zi yarim ochiq holatda bo'ladi.
E k sfo lia tiv quruq x e y litd a
jarohatlangan yuzada q o 'n g 'ir yoki jigarrang 
q a lo q la r hosil b o 'la d i, q a lo q la r m arkazi lab qizil hoshiyasiga zich 
y opishgan b o 'lad i. Q aloqlar hosil b o 'lg ac h , 5-7 kundan s o 'n g oson 
ko'chadi, lab qizil hoshiyasi to ‘q qizil tusda ekanligi kuzatiladi, qaloq 
ostida eroziya b o im a y d i. K leyn qism idagi lab shilliq p ard asi biroz 
giperemiyali bo'ladi. Bemorlarni lab quruqligi, biroz achishishi bezovta 
q ila d i. A y rim k is h ila rd a lab q izil h o s h iy a sin in g b u tu n yuzasi 
jarohatlanm ay, uning o'rtasidagi uchdan bir qismi zararlanadi: ular qizil 
hoshiyaga juda zich jipslashgan bo'ladi. K o ‘pincha yuqori lab markaziy 
q ism ig in a ja r o h a tla n ib (en g il tu ri), q o lg a n qism i va p a s tk i lab
zararlanm aydi.
Eksfoliativ xeylit bexosdan paydo bo'lib, uzoq davom etadi, kechishi 
bir xil. O 'z-o'zidan tuzalib ketishi ham mumkin. Eksfoliativ xeylit hech 
qachon yom on jarohatga aylanmaydi.