О е. X o ‘j a n a z a r o V, М. M ir s o V u r o V, Т. N o r b o b o y e V a ekologiya va barqaror taraqqiyot ta’limi

K.Raunkiyer, 
CH.Elton, 
M.S.Gilyarov, 
N. S. Serebryakov, A.Tensli, G.Odum, Y.Odum kabi 
dunyo 
olimlari katta hissa qo‘shdilar. Yirik rus olimi V.I. Vernadskiy 
biosfera haqidagi ta’limotni yaratdi va biosferaning holati inson 
faoliyati bilan bog‘liqligi haqida xulosaga keldi.
- 1 5 -

---

EKOLOGIYA
Markaziy Osiyolik Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy 
(783-850 yy.), Muhammad ibn Ismoil al-Buxoriy (810-870 yy,), 
Abu Nasr Forobiy (870-950 yy.), Abu Rayhon Beruniy (973-1048 
yy.), Abu Ali ibn Sino (980-1037 yy.), Hoja Ahmad Yassaviy 
(1041-1167 yy.), Yusuf Xos Hojib (1019 y.), Umar Xayyom 
(1048-1123 yy.), Mirzo Ulug‘bek (1394-1449 yy.), Alisher 
Navoiy (1441-1501 yy.), Zahiriddin Muhammad В о bur (1483- 
1530 yy.) kabi va boshqa allomalarimiz hali ekologiya fa n i 
dunyoga kelmagan davrlarda tabiat va undagi muvozanat, o ‘simlik 
va hayvonot dunyosi, tabiatni e ’zozlash haqida qimmatli fikrlar 
aytganlar.
Islom Sharqining Fanlar Akademiyasi “Baytul-hikma” 
(“Donolar uyi” - bugungi Urganchdagi Ma’mun akademiyasi)da 
Xalifa Ma’mun rahnamoligida ijod qilgan, algebra, arifmetika, 
matematika, geometriya, tarix, tabiat, geografiyaga oid “Al-jabr 
val-muqobala”, “Astronomik jadvallar”, “Quyosh to‘g‘risidagi 
risola” asarlari 
muallifi Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy: 
“Bilginki, daryoning ko‘zlari yoshlansa, uning boshiga g‘am, 
kulfat tushgan bo‘ladi”, deb ta’kidlagan edi. U o'zining “Kitob 
surat al-arz” (“Yer surati”) asarida 637 ta noyob (muhim) tabiiy 
joylar, 209 ta tog‘laming geografik tafsilotlarini bergan hamda