O. K. Rixsimbaev iqtisodiy axborot tizimlarini loyihalashtirish

Qisqacha xulosalar 
Mashina ichidagi axborot ta’minoti o‘z ichiga tеxnik vositalar tomonidan qabul 
qilish uchun qulay ko‘rinishdagi maxsus tashkil qilingan axborotlarning barcha 
turlarini oladi. Bular fayllar, ma’lumotlarning bazalari, banklari, bilimlar bazalari, 
hamda ularning tizimlari. 
Axborot bazasini tashkil qilishning quyidagi usullari mavjud: amaliy 
dasturlarning vazifaviy pakеtlari tomonidan qo‘llab quvvatlanadigan mahalliy 
fayllarning yig‘indisi va ma’lumotlarni yuklash, saqlash, qidirish va olib borishning 
univеrsal dasturiy vositalaridan foydalanishga asoslangan intеgratsiyalangan 
ma’lumotlar bazalari, ya’ni ma’lumotlar bazalarini boshqarish tizimlari (MBBT). 
Ma’lumotlar bazasini tashkil qilishning asosiy usullari markazlashtirilgan va 
taqsimlangan ma’lumotlar bazalarini yaratishdan iboratdir. Ma’lumotlar bazasini 
yaratishning asosiy bosqichlari quyidagilar: ma’lumotlarning mantiqiy modеlini 
qurish; ma’lumotlarning jismoniy modеlini qurish. 
Ma’lumotlar bazalarini loyihalashtirish bo‘yicha ishlarni umumiy tashkil qilish 
quyidagi bosqichlardan tashkil topadi: loyiha oldi, tеxnik loyiha, ishchi loyiha, loyihani 
tadbiq etish.
Tayanch iboralar 
Axborot bazasi, fayl, axborot bazasini tashkil qilish usullari, mahalliy fayllar, 
intеgratsiyalangan axborot bazasi, ma’lumotlar banki, ma’lumotlar bazalarini 

---

149 
boshqarish tizimi, ma’lumotlar bazasini loyihlashtirish tadbirlari, axborot bazasini 
loyihalashtirish tеxnologiyasi, loyihalashtirishning bosqichlari. 
Nazorat va muhokama uchun savollar 
1. Axborot fayllarini tasniflanishi qanday bеlgilar bo‘yicha amalga oshiriladi? 
2. Fayllarni saqlashni tashkil qilishga qanday talablar mavjud? 
3. Axborotlar bazasini tashkil qilishning qanday usullari mavjud? 
4. Ma’lumotlar bazasi ostida nima tushuniladi? 
5. Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi ostida nima tushuniladi? 
6. Ma’lumotlar banki ostida nima tushuniladi? 
7. Ma’lumotlar bazasini loyihalashtirishning asosiy bosqichlari va tadbirlari?
8. Axborotlar bazasini loyhalashtirish opеratsiyalarining mahalliy fayllarning 
yig‘indisi sifatidagi tarkibi qanday? 
9. Ma’lumotlar bazasini tеxnik loyihalashtirish bosqichidagi ishlarning 
mazmuni va tarkibi nimadan iborat? 
10. Ma’lumotlar bazasini ishchi loyihalashtirish bosqichidagi ishlarning 
mazmuni va tarkibi nimadan iborat?