O. M. Jabborova, Z. A. Umarova Boshlang’ich ta’lim pedagogikasi, innovatsiya va integratsiyasi

Insonparvarlik – boshlang’ich ta’limning asosiy tamoyillaridan 
biri. Bu tamoyilning asoslarini bolaparvarlik, bola huquqlarining 
ustuvorligi, mehribonlik va insoniylik tashkil etadi. O’zbekiston 
boshlang’ich ta’limida insonparvarlik tamoyiliga amal qilinishi 2018 
yilda YuNESKO tomonidan yuksak darajada baholangan. Bu baho 
boshlang’ich ta’lim tizimida insonparvarlik tamoyiliga amal 
qilinayotganligining halqaro e’tirofidir.
Refleks – boshlang’ich ta’limda o’quvchilarning tabiiy xatti-
xarakatlari va munosabatlarini ifodalaydi. Boshlang’ich ta’limda 
o’quvchilarning bilimga qiziqishi, yangilikka intilishi va o’zini namoyon 
qilishi reflekslarini shakllantirish asosiy vazifalardan hisoblanadi. Bunga 
erishish o’quvchilarning savodxonligini kuchaytirish imkonini beradi.
Stereotip – boshlang’ich ta’limda an’anaviy va tajribalardan 
o’tgan qadriyatlarga asoslanish jarayonini anglatadi. Misol uchun, har 
bir boshlang’ich sinf o’quvchisining bilimdon bo’lishi stereotip 
hisoblanadi. Shu sababli pedagogik va metodologik adabiyotlarga ijobiy 
ma’nodagi stereotiplarni qo’llash tavsiya etilgan. 
Emotsiya – boshlang’ich sinf o’quvchilarining ijobiy xarkterdagi 
his-tuyg’ulari 
va 
hayajonlarini 
ifodalaydi. 
Ta’lim jarayonida 
o’quvchilarning emotsional hususiyatlarini shakllantirishga e’tibor 
beriladi va bundan maqsad o’quvchilarning ongi, ruhiyati hamda qalbiga 
ijobiy ta’sir ko’rsatishdir. Pedagogik psixologiya xulosalariga ko’ra, 

---

269 
emotsional xususiyatlari rivojlangan o’quvchilar bilim olishga juda 
qiziqishadi.
Husnixat – 7-11 yoshli o’quvchilarning pedagogik, psixologik va 
estetik talablar asosida yozish, chizish va hisoblash ko’nikmasini 
shakllantirishga yo’naltirilgan o’quv fani hamda o’quvchilarning 
chiroyli yozishga o’rgatish ko’nikmasi. Boshlang’ich ta’limda husnixat 
asoslari eng muhim pedagogik tavsiyalar, individual tajribalar va 
lingvistik qoidalar asosida o’qitiladi. Buning natijasida boshlang’ich sinf 
o’quvchilarining chiroyli yozish ko’nikmasi shakllantiriladi. Pedagogik 
psixologiya tajribalariga ko’ra, o’quvchilarning yozuvchiga qarab, 
ularning xarkterini aniqlash mumkin. 
Kontseptsiya – Boshlang’ich ta’lim pedagogikasida ta’lim va 
tarbiyaning asoslari, vositalari va texnologiyalarini ilmiy-pedagogik 
jihatdan asoslab berish majmui Kontseptsiya deyiladi. Kontseptsiyada 
boshlang’ich ta’limning maqsadi, vazifalari, amalga oshirish yo’llari, 
uslublari, texnologiyalari va strategik yo’nalishlari belgilanadi.