О. Mavlonov, Т. Tilavov, В. Aminov

shoxsimon parda, qolgan qismi esa sklera deyiladi. Shoxsimon parda yoruglikni 
yaxshi o‘tkazadi. Xira oqish rangli sklera yoruglikni o‘tkazmaydi. Shoxsimon 
qavatda juda ko‘p retseptorlar joylashgan. Ular qo‘zg‘alganida qovoq yumilishi 
yoki pirpirashi, ko'zdan yosh oqishi kabi himoya reflekslari paydo boladi.
Oqsil parda ostida joylashgan tomirliparda kamalak parda, kiprikli tana va ko‘z 
kosasining ichki yuzasini qoplab turadi. Tomirli pardaning ichki yuzasi qora pig-
159

---

80-rasm. Ko‘zning tashqi ko'rinishi:
1 -  kipnklat; 2 -  ko‘z oqi, 3 -  ko‘z yoshi bezi,
4 -  kamalak parda, 5 yuqori va pastki qovoq- 
lar, 6 -  qorachiq, 7— shoxsimon parda.
ment bilan qoplangan. Qora pigment ko‘z- 
ga tushgan yorug'likni yutib, tasvirni aniq- 
lashtirib beradi. Tomirli pardaning oldingi 
qismi kamalak pardani hosil qiladi. Kamalak 
parda havorangdan to‘q jigarranggacha bo‘- 
lishi mumkin. Tomirli pardaning shox par- 
dadan keyingi qismi kiprikli tanani hosil 
qiladi. Kiprikli tanadagi muskullar yorda­
mida ko‘z gavhari ko‘z kosasi va kamalak 
pardaga yopishib turadi.
Kamalak parda o'rtasidagi teshik qora­
chiq deyiladi. Qorachiq teshigi kengayib 
va torayib, yorug'lik o‘tishini boshqaradi. 
Yoruglik kam bo‘lganida qorachiq ken­
gayib, ko‘zga ko'proq yorug‘lik o‘tkazadi. 
Kuchli yorug'likda qorachiq torayib, yorug‘- 
lik o'tishini kamaytiradi.
Ko‘zning tomirli pardasi ostida joylash­
gan eng ostki to'rparda bir necha qator bo‘lib 
joylashgan 110-125 mln tayoqchasimon va 
6-7 mln kolbasimon hujayralardan iborat
2