O' qituvchi nutqi madaniyati” fanidan Toshkent-2015 1- mavzu: "O`qituvchi nutqi madaniyati" fanining mundarijasi, maqsadi va vazifalari reja

Yurt bu kun karvonlar boshida nordir,


Yurt bu kun Sharq ichra tengsiz bir diyor.

Yurt bu kun oxuday xo’p ishvakordir,
Sir kabi seravjdir, Pomirday poydor 
(A.Oripov, "Hamid Olimjon xotirasiga" she’ri).

Sen borsan — men uchun bu hayot go’zal,

Sen borsan — men uchun dilbar koinot.

Sensiz qolar edim zulmatda tugal,

Sensiz qolar edim butkul bemurod
(A.Oripov, "Sen borsan..." she’ri). 
Ey dust! 

Uchmoq uchun qanot kerak qanot kerak

Qanot kerak lekin uni qoqmoq kerak.

Qoqmoq kerak osmonlarni quchmoq uchun,

Quchmoq uchun sabot keraq sabot kerak 
(A.Suyun she’ri). 


Istaysizmi - yukmi, gardun aylana,

Istaysizmi —yukmi, qaytib kelaman.
Sog’inmagan ko’zingizdan aylanay, 


Istaysizmi — yuqmi, sizni sevaman
(I.Mirzo, "Istaysizmi - yuqmi" she’ri). 

---

Tabiiyki, nutqning boylik sifati tilning faqat muayyan bir sathiga oid rang-

baranglik bilan baholanmaydi. Nutq leksiq semantiq morfologiq sintaktik va 
intonatsion jihatlardan rang-barangliklarning jamul jami tarzida shakllanganda,
chinakam ma’noda boy bo’la oladi. Shuning uchun nutq to’zuvchi bu jihatlarning 
har birini tugal tasavvur etmog’i maqsadga muvofiq.
Uslublar nuqtai nazaridan olib qaraladigan bo’lsa, nutqning boyligini 
ta’minlash uchun eng qulay makon badiiy uslub ekanligi shubhasiz. To’g’ri,
publitsistik uslub ham nutq boyligining namoyon bo’lishi uchun yaxshigina 
imkoniyat beradi. So`zlashuv uslubiga oid nutqda leksiq semantik va, ayniksa,
intonatsion rang-baranglik notiqning mahoratiga kura muntazam yo`zaga chiqishi 
mumkin. Ilmiy va rasmiy nutqda esa boylikka qaraganda mantiqiylik va
qoliplashganlik ustuvorlik qiladi. 
Aytish mumkinki, badiiy nutq o’z tabiati, mohiyati va maqsadiga uyg’un
holatda boylikka moyilligi bilan ajralib turadi. Qashshoq nutq hech qachon estetik 
ta’sir quvvatiga sohib bo’la olmaydi, estetik kuvvatsiz esa badiiy nutq o’zining
bosh vazifasini bajarishi mushkul. Shuning uchun ham haqiqiy so`z san’atkorlari 
asar tilining boyligi ustida muttasil mehnat qilganlar, tinimsiz izlanganlar, tilning
turli satxlaridagi rang-baranglikning betakror imkoniyatlarini kashf etganlar. 
Chinakam boy, rangin nutqning nodir namunalarini yaratganlar. Badiiy
adabiyotimiz tili jamiyatimiz a’zolarining boy nutq to’zish sinoatlarini urganishlari 
uchun bitmas-tuganmas manba, o’ziga xos maktabdir. Bu benazir maktabning
a’lochi o’quvchilari bo’lish o’zini madaniyatli, ma’rifatli, ma’naviyatli kurmoqni 
istagan har bir kishining burchidir.