O yakubjonov, S. Tursunov, J. Muqimov

G‘allagullilar shiralari 
(Sitodion avenea)ning bir necha turi bo ‘lib, 
g‘alla ekinlariga katta ziyon yetkazadi. Ularning ekinlar shirasini so‘rishi 
n atijasid a o ‘simlik zaiflashadi, yaxshi o ‘smaydi, don shakllanishi 
sustlashadi. 0 ‘simlikning doni k o ‘pincha puch b o ‘lib qoladi, barglari 
so‘lib sarg‘ayadi. G ‘allagullilar shiralari jud a keng tarqalgan zarar - 
kunandalar b o iib , ular respublikamizning barcha hududlarida uchraydi. 
Shiralarning tanasi 1,5-2,8 mm, b o iib , tusi yashil yoki to ‘q q o ‘ng‘ir 
b o ia d i. Q anotsiz va qanotli shakllari uchrab, tirik lichinka tu g ‘ib 
ko‘payadi. G ‘alla gulli shiralar mavsumda o ‘n martadan ortiq ko‘payadi.
Zararli xasva 
(Eurygacter integriceps) - bug4 doy va arpa poyalari, 
b o sh o g i shirasini so4rib zarar yetkazadi, bunday zararlash natijasida 
ekinlarning ayrim poyalari nobud b o ia d i yoki poya shikastlanishi 
natijasida hosil kamayib ketadi. Xasva poyani kechroq zararlasa, uning 
ichidagi don puch va oqsili kam b o ‘lib qoladi, natijada bunday dondan 
tayyorlangan non sifatsiz, xamiri yopishqoq boiadi.
Xasva zararlagan maydonlardan u ru g iik donning unib chiqishi 50 
foizgacha kamayadi. Zararli xasva respublikamizning barcha hududlarida 
tarqalgan boisa-da, tog‘oldi mintaqalarda ko4p miqdorda uchraydi.
Zararli xasva bir yilda bir marta ko‘payadi. Xasva voyaga yetgan holda 
asosan to g iard a, toshlar yoki o ‘simliklar ostida qishlaydi. Mart-aprel 
oylarida qishlov joylaridan chiqib ekin dalalariga yopiriladi.
Shilliqqurt 
(Pyavitsa-Oulema m elanopa) - q o ‘ng‘izlari g‘allagulli 
o‘simliklar bargini kemirib, uzunchoq teshikchalar hosil qiladi, lichinkalari 
boshoqli ekinlardan arpa, sulini va bug‘doyni kuchsizroq zararlaydi.
Qurg‘oqchilik yillarida pyavitsa hosilga kuchli salbiy ta ’sir ko‘rsatadi, 
hosilning 50 foizi yo‘qotilishi mumkin. Zararkunanda qo‘ng‘izlari mart

---

oxiri, aprel boshlarida ekinlarga tarqaladi va taxminan ikki haftadan 
keyin u rg ‘ochi q o ‘ng‘izlar arpa, b a ’zan b ug‘doy barglariga tuxum 
qo‘yishga kirishadi. Tuxumini 1 tadan yoki 3-7 tadan qator qilib qo‘yadi. 
Bitta qo‘ng‘iz 200 tagacha tuxum qo‘yadi.
Tuxumdan chiqqan lichinkalar g‘alla barglari etini yeb hosilga zarar 
yetkazadi. Oziqlanishi tugagan lichinkalar tuproqqa tushib g‘umbakka 
aylanadi va 14-25 kun orasida g‘um baklardan q o ‘ng‘izlar chiqib yer 
yoriqlari, kesaklari orasi va tuproqning yuza qavatida qishlaydi. Pyavitsa 
yiliga bir marta tuxum qo‘yadi.