O yakubjonov, S. Tursunov, J. Muqimov

14-rasm. 
Har xil kenja turga mansub makkajo‘xorining so‘tasi. 
1-tishsimon; 2,3-kremnistiy; 4-kraxmalli; 5-shirin; 6-bodroqlanadigan m akkajo'xori

---

b o ‘lib b o sh o q c h ala r chiqadi, sh u larn in g biri zich ta q a lib tu ra d ig an
bandsiz b o ‘lsa, ikkinchisining k alta bandi b o ia d i yoki ikkalasi ham
bandsiz b o ia d i. Y on shoxchalaridagi boshoqchalar ikkita tik qator hosil 
qilib joylashadi. Boshoqchasi ikki gulli b o ia d i, boshoqcha qipiqlari enli, 
tuk bilan qoplangan, uzunasiga ketgan 3-9 ta tomiri bor. Guli pardasim on 
ikkita yupqa qipiqchadan iborat, bularda uchta changchi b o ia d i.
So‘tasi yirik-mayda, har xil shaklda, k o ‘pincha naysimon yoki bilinar- 
bilinm as n o k sim o n b o i a d i (14-rasm ). T ash qi to m o n d a n uni shakli 
o'zgargan barg yaproqlaridan ib o rat o ‘ram a qoplab turadi. So‘taning 
o ‘zi seret o ‘zakdan tashkil topgan b o iib , undagi katakchalarda urg‘ochi 
gulli b o s h o q c h a lr ju ft-ju f t b o i i b , m u n ta z a m tik q a to r h o sil qilib
joylashadi. B oshoqchada ikkita u rg ‘ochi gul b o ia d i, shularning faqat 
yuqoridagi bittasi rivojlanib hosil tugadi. Boshoqcha qipiqlari mayda, 
m akkajo‘xori gullashi vaqtida seret b o ia d i, keyin d ag‘allashib qoladi. 
G ul qobiqlari yupqa, pardasim on b o iib , so ‘ta yanchilganda to ‘kilib 
ketadi.
Boshoqchalarning juft-juft b o iib joylashishi so‘tadagi don sonining 
ju ft b o iib chiqishini bildiradi, don qatorlarining soni 8 tadan 24 tagacha 
o ‘zgarib turadi.
U rg 'o ch i guli bir uyali b o ‘g ‘im cha b o ia d i. U n d an uzun ipsim on 
ustuncha (urug‘chi ipi) chiqib, uchki tom onidan ayri tum shuqcha hosil 
qiladi. G u llash v a q tid a u stu n c h a lard a tu m sh u q ch alari bilan birga 
so‘taning uchidan dasta tuk shaklida chiqib turadi. So‘ta d a o ‘rtah iso b d a 
500 tadan 600 tagacha, kechpishar nav o ‘simliklar yaxshi rivojlanganda 
1000 tagacha gul b o iish i mumkin.
15-rasm. 
Turli kenja turlarga mansub makkajo‘xori donining endospermdagi 
unsimon va shoxsimon qismlarininng nisbati 
(uzunasiga kesilgan).