O yakubjonov, S. Tursunov, J. Muqimov

Suli yetishtirish agrotexnikasi. Almashlab ekishdagi o‘rni. Sulinig kuzgi 
ekinlar, q ato r oralariga ishlov beriladigan ekinlar, dukkakli ekinlardan 
keyin va k o ‘p y illik o ‘tla r d a n b o ‘sh a g a n y e rla rg a ekish m aq sa d g a
muvofiqdir. Nam garchilik kam b o iad ig a n hududlarda ko'pyillik o ‘tlar 
q a to r oralari ishlanadigan ekinlarga qaraganda kam tuplaydi. Begona 
o ‘tlar k o ‘p bosadi va bir joyda qayta ekilsa, hosil keskin kam ayib ketadi. 
S u lid a n b o ‘sh a g a n y e rla r d o n e k in la ri va z ig ‘ir u c h u n y a ro q s iz
hisoblanadi. Sulini bir m aydonga ikki yil ekish ham salbiy ta ’sir etib, 
hosildorlikning keskin kam ayib ketishiga olib keladi.
0 ‘g‘itlash. Sug‘oriladigan yerlarda suli mineral va organik o ‘g‘itlarga 
ju d a talabchan b o ia d i. Fosforli va kaliyli o ‘g‘itlar yerni haydash oldidan, 
azotli o ‘g ‘itlar esa o ‘simlikni oziqlantirish davrida tuproqqa solinadi. 
M ineral o ‘g ‘itlarning yillik m e’yori gektariga azotli o ‘g ‘itlar 100-120 
k g /g a, fo sfo rli o ‘g ‘itla r 90 kg va k aliy li o ‘g ‘itla r 60 kg m e ’y o rd a
belgilanadi.
Yerga ishlov berish. 0 ‘zbekistonda suli kuzda va b ah o rd a ekiladi. 
K uzda ekiladigan suli uchun yer avgust yoki sentabr oyida haydalsa, 
yaxshi n a tija b eradi. Sulini ekishdan oldin yerni ekishga tayyorlash 
tadbirlari am alga oshiriladi.
Ekish. Urug‘ni ekishga tayyorlash. Suli r o ‘vagidagi d onlar bir tekis 
b o im a y d i. Suli r o ‘vagining p astid a joylashgan u r u g ia r yirik, t o i a , 
salm oqli b o i a d i va u la rd a n s o g io m , b aq u v v at, yaxshi rivojlangan 
o ‘sim lik lar u n ib ch iqadi. R o ‘v ak u ch id a jo y la sh g a n d o n la r m ay d a 
b o ia d i. Shuning uchun suli u r u g i ekishdan oldin saralanadi. Bu ishni 
b a ja r is h d a OS 4,5 A m a s h in a s id a n fo y d a la n ila d i. U r u g ‘nin g
unuvchanligini oshirish uchun ochiq joy g a 5-10 kun davom ida yoyib 
q o ‘yiladi. Suli u ru g ig a zam burug4 kasalliklariga chidamliligining oldini 
olish m aqsadida ekish oldidan vitovaks bilan ishlov beriladi (2-3 kg bir 
ton na urug ‘ uchun). Bu ish ekishdan kam ida 20-24 kun oldin bajariladi.
Ekish muddati. Suli kuzda ekilganda o k ta b r oyining birinchi va 
ikkinchi o ‘n kunligida qancha erta ekilsa, shuncha yuqori hosil olinadi. 
D ash t-o ‘rm on hududlarida erta ekilsa, virus kasalliklari bilan zararlanadi. 
K asallangan o ‘simliklar ju d a sertup b o iib o ‘sadi. Lekin deyarli ro ‘vak 
chiqarmaydi. Bu yerlarda suli mayning ikkinchi o ‘n kunligidan va kechki 
m uddatlarda ekilsa, bu xildagi kasalliklar bilan m utlaqo kasallanmaydi.

---

Q orako‘za o ‘sgan m aydonlarda sulini begona o ‘t yo‘qotilgandan keyin 
ekish kerak.
Ekish me’yori. Suli ekish m e’yori tuproq-iqlim sharoitiga va yem ing 
unum dorligiga b o g ‘liq. Suli u ru g ‘i 1000 donasining vazni birm un cha 
o ‘zgarib turgani uchun ekish m e’yori h ar gektar m aydonga ekiladigan 
unuvchan urug‘ soniga qarab belgilanadi. Ilmiy tekshirish m uassasalari 
va nav sinash hududlari m a’lumotlariga k o ‘ra, suli urug‘ini ekish m e’yori 
gektariga 3-4 mln. dona unuvchan uru g ‘ deb belgilanadi.