O 'z b e k is t o n r e s p u r L ik a s L o L iy va o 'r t a m a X s u s t a 'l I m V a z ir L ig I

D arslik va o ‘quv faoliyatin i tash k il qilish
D arslik b ilan o ‘quv jaray o n i o 'z a ro b o g 'liq b o 'lib , unda savollar, topshiriqlar, 
jad v allard an , statistik, xronologik m a 'lu m o tla r va hokazolardan 
o 'z  o 'rn id a
foydalanish lozim . D arsliklardagi savollar va to p sh iriq lar ta 'lim konsepsiyasi 
asosida tu zilg an va m etodik nuqtayi nazardan t o 'g 'r i jo v lash tirilg an (kam ol toptirish 
m aqsadida y o k i rasm lar orqali ifodalangan) b o ‘lishi lozim . U lar, asosan, quyidagi 
uch g u ru h g a b o 'lin a d i.
B irin ch i g u ru h g a bilim larni m ustahkam lash, o 'z la sh tirilg a n narsalarni esga 
tu sh irish v a m alak alarn i shakllantirishga d oir savol va to pshiriqlar kiradi.
Ikkinchi gu ru h tafakkurni o ‘stiradigan (m ustaqil 
ishtashni, taqqoslash, 
u m u m lash tirish , baholash, xulosa chiqarish, bilim lar tizim ini m ustahkam lash, 
aniqlash v a tajrib ag a solishni talab qiladigan) savol va topshiriqlardan iboratdir.
U ch in ch i guruh o 'z la sh tirilg a n bilim larni am alda q o 'lla sh g a (m ustaqil ishlarni 
b ajarish v a m alak alarn i egallashga) doir savol va topshiriqlarni o 'z ichiga oladi.
D arslik d a d asturning barcha talablari aks etishi va asosiy g 'o y a la r, x ulosalar 
yaq q o l ifodalanishi lozim .
D arslik n i bolalarga m o slash tirish d a quyidagilarni alohida e ’tiborga olishni 
bilish kerak:
-
m ateriallarni d arslik larg a t o 'g 'r i taqsim lash;
-
o 'q u v c h ila rg a beriladigan vazifalarni asta-sekin qiyinlashtirib borish 
(tizim ga solish);
67

---

-
o 'q u v c h ila rg a tabaqali yon d ash ish n i nazarda tutish (topshiriqlarni qiyin 
yo k i o so n lig ig a q arab tanlash);
-
darsd a, uv vazifalarini bajarish d a. tak ro rlash d a asosiy va q o ‘shim cha 
m ateriallarn i ajratish;
-
d arslik d ag i savol va to p sh iriq larn in g m o 'lja lla n g a n v aq tg a m osligi va 
o ‘q u v ch ilarn i q iy n ab q o 'y m a slig i;
-
d arslik n in g m azm uni (o 'q u v c h ila rn i q iziqtirishi, m atn larn in g g ‘oyaviy v a
estetik jih a tla ri) uni o ‘rgatishning m eto d ik tizim ig a m uvofiq b o 'lish i;
-
d arslik tilin in g osonligi va ravonligi, o 'q u v c h ila r nutqini o ‘stirish uchun 
n am u n a b o ‘la olishi.
D arslik n in g asosiy kom ponenti u n in g m atnidir. M atn lar asosiy va q o ‘sh im ch a 
m aterial lardan 
(m u ro jaa t, 
hujjat, 
x resto m atiy a 
va 
h o k azo lard an ) 
ham da 
tu sh u n tirish la rd a n iborat b o ‘ladi).
D arslik n i taxlil q ilish d a uning tu zilish i, m avzularning o ‘rni, illy u stratsiy alarg a 
boyligi v a eng m uhim i 
0
‘q u v ch ilarg a t a ’siri hiso b g a olinishi kerak. M an a shu 
ta la b la r am alg a o sh irilish i uchun h ar b ir yangi darslikni y aratish n in g o 'z ig a xos 
m u am m o larin i to 'g 'r i hal qilish, d a rslik o 'q u v -m e to d ik ish larin in g asosi b o 'lis h i 
k erak lig in i n a z a rd a tutish shart.