O ‘zbekiston respublikаsi oliy vа o‘rtа mаxsus tа’lim vаzirligi

Marketing rejasini ishlab chiqish

Marketing tadqiqotlari hisobotda umumlashtiriladi va marketing reja tuzish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. Marketing borasidagi galdagi vazifa siz bilgan salohiyatli xaridorlarni real xaridorlarga aylantirish bo‘ladi. Buning uchun esa kichik korxonaning marketing rejasi tuziladi. Nima uchun xaridorlar sizni tovaringizni sotib olishi kerak degan savolga marketing rejasi javob beradi. Marketing rejasida mahsulot sotishni barcha detallari to‘la yoritilishi kerak. Aks holda tovarni xaridorgirlashtirish va sotish tadbirlaringizga investorlar shubha bilan qaraydi.

Marketing rejasi quyidagi tadbirlarni o‘z ichiga oladi.
Korxonada narx qanday aniqlanadi va xaridorlar narx bilan qanday rag‘batlantiriladi?
Tovarlarni tarqatish sxemasi qanday? Uni yozma ifodalab berish. Tovar reklamasi va uning real budjeti borligi?
Xaridorlar qanday usullarda rag‘batlantiriladi? Misol uchun narxni tushirib sotish, tovarni yetkazib berish? Tovar sotilgandan keyingi
korxona tadbirlari qanday amalga oshiriladi? Tovar va korxonaning imedji?
Agar ushbu masalalar bo‘yicha ma’lumotlaringiz yetishmasa konsultant yollashingiz yoki malaka oshirishingiz mumkin.
Tovar narxini belgilash eng nozik ishlardan biridir. U holda qanday tovar narxi aniqlanadi? Narxni belgilashdagi asosiy qoidalar quyidagilardan iborat:
Tovarni narxi uning tannarxidan kam bo‘lmasligi kerak.
Narx tovarning imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda aniqlanadi. Narx korxonaga yuqori foyda keltirsin.
Narxni belgilashda mahsulotni tannarxiga foydani qo‘shish bilan aniqlash ko‘p hollarda to‘g‘ri bo‘lavermaydi. Mahsulotni narxi bu –
katta marketing siyosati demakdir. Tovarni narxini kamaytirib uni har doim ham xaridorgir qilib bo‘lmaydi. Arzon tovar- xaridorlarda ko‘p hollarda aks-sado beradi va xaridorlarni kamaytirishga olib keladi. “Arzon molga yalchimaysan”,- degan xalqimizning naqli bor. Narxni tushirish oson, lekin uni ko‘tarish juda qiyin. Chunki narxni tushirish bilan xarajatlarni ham tushirib bo‘lavermaydi.
Xarajatlar asosan ikkiga bo‘linadi:

1. 
   Doimiy xarajatlar. 2.O‘zgaruvchan xarajatlar.
   

Doimiy xarajatlarga ishlab chiqarish hajmining o‘zgarishi bilan bog‘liq bo‘lmagan xarajatlar kiradi. Misol uchun ma’muriy xarajatlar, ijara xarajatlari, ustama xarajatlar, asosiy aktivlarning ammortizatsiya xarajatlari.
O‘zgaruvchi xarajatlarga ishlab chiqarish hajmining o‘zgarishi bilan bog‘liq o‘zgaradigan xarajatlarga aytiladi. Misol uchun: xomashyo va materiallar xarajatlari, qadoqlash materiallari xarajatlari, ish haqi, transport xarajatlari va hokazo. Mahsulot ishlab chiqarish hajmining ko‘payishi bilan mos ravishda o‘zgaruvchan xarajatlar ko‘payib boradi.
Korxona foydasi xarajatlarni kamaytirish va tovar sotilishidan daromadlarni ko‘paytirish yo‘li bilan oshib boradi va quyidagicha aniqlanadi:
Umumiy Foyda = Tovar sotishdan daromad - Sotilgan tovarning to‘la xarajatlari (`yoki mos ravishda TP=TR-TC).

Misol uchun muzqaymoq sotishdan olingan daromad 12 mln. sum. Muzqaymoqni xomashyo, ish haqi, elektr energiya xarajatlari va barcha xarajatlarining jamlanmasi 9, 8 mln so‘m.