O zbekiston respublikasi so g L iq n I saqlash

capitis costae) ikkiga ajratib turadi.
Bu qirradan qovuig‘a boshchasining ko‘krak umurtqasiga mustah- 
kamlovchi boylam boshlanadi. I, XI va XII qovurg‘a boshchalari 
faqat bitta umurtqa bilan birikkani uchun ularda bu qirra bo ‘lmaydi.
Boshchadan keyin toraygan qovurg‘a b o ‘yinchasi (collum 
costae), uning yuqori chekkasida qovurg‘a bo‘yinchasining qirrasi 
(crista colli costae) bor. B o‘yinchaning tanaga o ‘tish joyida qovurg‘a 
do‘mboqchasi (tuberculum costae) bor. Qovurg‘a do‘mbog‘idagi 
bo‘g ‘im yuzasi (facies articularis tuberculi costae) ko‘krak 
umurtqasining ko‘ndalang o ‘siqchasidagi 
qovurg‘a chuqurchasi 
bilan bo‘g ‘im hosil qiladi. XI, XII qovurg‘alaming do‘mboqchasi 
va bo ‘g ‘im yuzasi b o ‘lmaydi.
Qovurg'a bo'yinchasi va do‘mboqchasi uning eng uzun qismi, 
qovurg‘a tanasiga (corpus costae) davom etadi. Qovurg‘a tanasi 
biroz bukilib qovurg‘a burchagini (angulus costae) hosil qiladi. 
Dastlabki 2 ta qovurg‘ada burchak qovurg‘a do‘mboqchasiga to‘g ‘ri 
kelsa, keyingi qovurg‘alarda burchak bilan qovurg‘a do‘mboqchasi 
orasidagi masofa uzoqlasha boradi. Qovurg‘a tanasi yassi bo'lib, 
tashqi va ichki yuzasi, ustki va pastki qirralari tafovut qilinadi. Ichki 
yuzasi silliq bo‘lib, uning pastki qirrasi b o ‘ylab, qovurg‘alararo qon
47

---

tomirlar va nerv yotadigan qovurg‘aegati (sulcus costae) joylashgan.
I 
qovurg‘ada (costa prima) ustki va pastki yuzalari, medial va 
lateral qirralari tafovut qilinadi. Uning yuqori yuzasida oldingi 
narvonsimon mushak do‘mboqchasi (tuberculum musculi scaleni 
anterioris) bor. Uning orqasida o ‘mrov osti arteriya egati (sulcus 
arteriae subclaviae), oldida esa o ‘mrov osti venasining egati 
(sulcus venea subclaviae) mavjud. Ikkinchi qovurg‘aning (costa