O zbekiston respublikasi so g L iq n I saqlash

В - o‘ng tomondan 
ko‘rinishi: 
l-incisura clavi- 
cularis; 2-incisura costalis I; 3 
- angulus stemi; 4 - incisura 
costalis Ш; 5 - incisura costalis 
IV;6— incisura costalis V;7- 
incisuracostalisVI; 8-incisura 
costalis VII; 9-processus xipoideus; 10-corpus stemi; 1 l-incisura costalis П.
Yangi tug‘ilgan chaqaloqning to ‘sh suyagi 
dastasida bitta, 
tanasida beshta, goho xanjarsimon o ‘siq asosida bitta suyaklanish 
nuqtasi bo‘ladi.
Emizikli davrda to ‘sh suyagi suyaklanish nuqtalari kattalashadi 
va tananing pastki qismida ikkita ikkilamchi suyaklanish nuqtasi 
paydo b o ‘ladi. Uch yoshli bolalarda to ‘sh suyagining suyaklanish 
nuqtalari yumaloq shaklni oladi va o ‘zaro tog‘ay qatlamlar vositasida 
ajrab turadi.
To‘sh dastasi va tana qismlari o ‘rtasida to‘sh burchagi paydo 
bo ‘ladi. Bolalikning 2 davrida to ‘sh suyagi dastasining suyaklanish 
nuqtasi uni qoplaydi. Tananing ju ft suyaklanish nuqtalari o‘zaro 
qo‘shilib, stem ebrlami hosil qiladi. Balog‘at davrida bu stemebrlar 
o ‘zaro birikib, butun to £sh suyagi tanasini hosil qiladi.
Xanjarsimon o ‘siqcha 30 yoshlarda suyaklanib, tanasi bilan 
birikadi. To‘sh suyagi dastasi tanasi bilan ju d a kech 40 yoshlarda 
birikadi, ba’zi hollarda birikmay qolishi ham mumkin.
50

---

Rentgenoanatomiyasi. To‘g‘ri rentgenogrammada to‘sh suyagi­
ning soyasi ko‘rinmaydi, chunki u yurak va uning yurik qon tomirlari 
soyasi bilan bekilgan.
Qo‘l skeleti
Odamning qo‘l skeleti ikki qismdan: yelka kamari qismi va 
qo‘lning erkin harakatchan qismi suyaklaridan tashkil topgan.
Qo‘lning barcha 
suyaklari 
(o ‘mrov 
suyagidan 
tashqari) 
taraqqiyotining uch davrini o‘tadi. Bu suyaklaming diafizlari ona 
qomidagi davrda suyaklansa, epifiz va apofizlari bola tug‘ilgandan 
so‘ng suyaklanadi.
Yangi tug‘ilgan chaqaloqning qo‘li tanaga nisbatan kalta bo‘lib, 
oyoqqa nisbatan uzundir. Ulaming qo‘lida kattalarga xos bo‘lgan 
qismlar: yelka kamari va qo‘lning erkin harakatchan qismi suyaklari 
bor. Ammo ulaming tuzilishi har xil yoshdagi bolalarda o ‘z 
xususiyatlariga ega.
Yangi tug‘ilgan chaqaloq qo‘lining yelka qismi qisqa bo‘Isa, 
bilak, ayniqsa kafti uzundir. Bola o ‘sgan sari bu nisbatlar asta-sekin 
o ‘zgaradi. Yelka va bilakning o ‘sishi kaftga nisbatan tezroq bo‘ladi.
Balog‘at davrida bolaning yelkasi yangi tug‘ilgan chaqaloqqa 
nisbatan 4 marta, bilagi 3-5 marta va kafti esa 3 marta o ‘sadi. Bunday 
o ‘zgarishlar natijasida 20 yoshda qo‘l qismlarining bir-biriga nisbati 
kattalamikiga o ‘xshab qoladi. Q o‘lning uzun naysimon suyaklari 
uchun metaepifizar o‘sish xos. Yelka suyagi uzunasiga proksimal 
epifiz hisobiga o‘ssa, bilak suyaklari distal epifiz hisobiga o‘sadi.