Obilov ilhom

 
 
 
8-o’zbek 16-mavzu majburiylarga 
 
**** Amirlikda Ashtarxoniylar davrida mavjud bo‘lgan boshqaruvning dargoh va devonlar tizimi tugatildi.
****Qo'shbegi lavozimiga davlat maqomi berildi, ya’ni u davlatda amirdan keyingi ikkinchi shaxsga aylandi. 
Shuning uchun ham u amir Arkida yashagan.
****Ashtarxoniylar hukmronligi davrida davlatda juda katta nufuzga ega bo‘lgan otaliq lavozimi oldingi 
mavqeyini yo‘qotdi.
****Saroyda jami 300ga yaqin katta-kichik amaldorlar guruhi xizmat qilishgan. Ulardan 30 nafarga yaqini yuqori
davlat lavozimlari sanalgan. 
****Amirlikda 27 ta viloyat (beklik) mavjud bo‘lganligi qayd etilgan. 
**** 100.000 tanob yer 1 tumanni tashkil etgan.
** 50.000 tanob yer hazora,
**25.000 tanob yer nim (yarim) hazora,
**10-15 ming tanob sug’oriladigan yerga ega qishloq obikori,
**400 tanob yerga ega qishloq qoriya,

---

**300 tanob va undan kam yeri bo‘lgan hudud, aholi yashasa-yashamasa, marza deb atalardi.
****Amirlikda eng quyi ma’muriy birlik tashkil etilgan va u amlok deb atalgan.
****Amlokdor („mulk egasi“ degan ma’noni anglatadi) yetishtirilgan hosilning hisobini yuritgan va soliqlar 
hamda boshqa tushumlarning belgilangan muddatlarda yig‘ilib borishini nazorat qilgan.
**Amin („ishonchli“, „halol odam“ ma’nosini anglatadi)ning asosiy vazifasi soliq va boshqa tushumlami yig‘ish, 
aholi ustidan nazorat olib borish hamda ariqlardagi suvni ekin maydonlariga taqsimlash bo‘lgan.
**Qishloq mirobi esa suv inshootlarining o‘z vaqtida ta’mirlanishini, qishloqlar uchun ajratilgan suvning ariqlar 
bo‘yicha to‘g‘ri taqsimlanishini ta’minlagan 
****Amirlikda oliy ijroiya hokimiyat - qo ‘shbegi, ya’ni Bosh vazir (vaziri buzruk ham deyilgan) qo'lida 
to‘plangan. U poytaxt Buxoro shahridagi ahvol, mamlakat boshqaruvi, moliya, soliq, xazina kabi eng muhim 
sohalarni nazorat qilgan. Ayni paytda, barcha viloyatlar unga bo‘ysungan.
 
****Amirlikda qo‘shbegidan keyingi o‘rinda moliya vaziri (devonbegi) turgan. U quyi qo'shbegi deb ham 
atalgan. Moliya vaziri zakot masalasi bilan shug‘ullangan.
****Shayboniylar, ayniqsa, ashtarxoniylar davrida katta mavqega ega bo‘lgan otaliq lavozimiga tayinlangan
amaldor endilikda Buxoro va Samarqand viloyatlarini sug‘orish va suv taqsimoti bilan bog‘liq ishlar uchun 
mas’ul qilib qo‘yildi. 
****Parvonachining asosiy vazifasi oliy hukmdoming yorliqlarini u yoki bu amaldorga yetkazish va
*amirlikda istiqomat qilib kelayotgan arablar jamoasi masalalari bilan ham shug‘ullanadigan bo‘ldi. 
*Ba’zi hollarda parvonachi lavozimida ishlayotgan amaldorga amirlik siyosiy hayotida tutgan o‘rniga qarab, 
muhim vazifalar ham yuklatilgan.
**Masalan, Amir Haydar Marvda unga qarshi ukasi Dinnosirbek(1804 yil) boshchiligida ko‘tarilgan isyonni 
bostirish uchun Niyozbek parvonachini qo‘shinga qo‘mondon qilib jo ‘natgani bunga dalildir, Yoki Amir