Obodonlashtirish va transport

faqat shovqindangina himoyalab qolmasdan, balki qatnov yo'lidan 
daraxtlar qatori bilan to'silmagan bo'lsa, aksincha, uylardagi 
shovqinni kuchaytiradi. Shovqinni pasaytiruvchi zonaning kengligi 
10 m dan kam bo'lmasligi lozim va bir necha zich qatorlardan 
tashkil topishi kerak. Mayda bargli daraxtlar (mayda bargli jo'ka, 
patsimon shoxli qayrag'och, do'lana va b.) qo'llanilganda yaxshiroq 
samaraga erishiladi. Ulam i shovqin manbayiga yaqin joyga ekib, 
daraxtlar, butalar, yashil devorning go'yoki yarusli kompozitsiyasini 
yaratish lozim. Tovush enengiyasini kattaligi bo'yicha turlicha 
guruhlardan iborat o'simliklar yaxshiroq yutadi.
Fitonsid xossalar. Daraxtlar va butalaming fitonsid xossalarini 
hisobga olmasdan turib, ulaming sog'lomlashtiruvchi vazifalari 
to'laqonli bo'la olmaydi. O'simliklar patogen mikroorganizmlarni 
halok 
qiluvchi o'zgaruvchi organik birikmalarni ajratadilar, 
binobarin, atrof-muhitga va inson organizmiga ijobiy ta ’sir 
ko'rsatadi. Shahar havosida dala havosidagiga qaraganda bir necha 
ko'p zararli mikroblar mavjud. Park va bog'larda ko'chalardagidan
157

---

bakteriyalar ancha kam bo'lgan, shahardagi shovqin kommunal- 
maishiy va ishlab chiqarishi xarakteridagi, shuningdek, transport 
harakatida yuzaga keladigan shovqinlardan iborat, ular insonga 
doim ta ’sir ko'rsatib turadi. Katta shaharlarda ulaming jadalligi har 
yili ortib bormoqda.
O'simliklar ajratib chiqaradigan moddalar miqdori ancha katta 
bo'lishi mumkin. Bir gektar igna bargli o'rmon bir sutkada 
atmosferaga fitonsid xossalariga ega bo'lgan 4 
kg organik 
moddalami ajratadi, bargli o'rm on esa atmosferaga bir sutkada 2 kg