Obodonlashtirish va transport

Amaliyotda konstruktiv xususiyatlariga ko'ra quyidagi drenaj 
tizimlari qo ‘llaniladi:
ochiq drenaj; 
sizuvchi materiallardan iborat yopiq drenaj; 
yopiq quvurli drenaj; galereyali drenaj; vertikal drenaj; mahalliy 
drenaj. 
_____________ ________
Ochik drenaj - ochiq ariq yoki transheya ko'rinishidagi oddiy 
inshoot. 
Uning chuqurligi grunt xususiyatidan va ishlatilish 
sharoitlaridan kelib chiqqan holda belgilanadi. Katta bo'lmagan 
chuqurlikda ariq devorlari tabiiy nishablikda, chuqur holatlarda esa 
yon 
devorlar yog'och 
ram alar yordamida 
mustahkamlanadi 
(1.5-rasm ). O chiq drenajlardan shahar sharoitida foydalanilmaydi.
1.5-rasm.
O chiq drenaj:
1— yog'och devor; 2 — rarna; 3 — beton ariq.
26

---

Ochiq drenajlar vaqtinchalik inshoot hisoblanib, imkoniyat 
tug‘ilishi bilan ular yopiq drenajlaiga almashtiriladi.
Oddiy turdagi yopiq drenaj vertikal devorli, sizdiruvchi material 
bilan to'ldirilgan transheyadan iborat (1.6-rasm).
Bu 
turdagi 
drenaj 
hududdan 
shaharsozlik 
maqsadlarida 
foydalanishga xalaqit bermaydi. Biroq, ko‘p qavatli shaharlar 
hududida bunday drenaj turi sizot suvlarini bir xil sathda ushlab 
turishi qiyin va u avariya va halokatlarga olib kelishi ehtimoldan 
holi emas. Kanallari tiqilib, doimiy ravishda tozalab turish talab 
etiladigan 
bunday 
turdagi 
drenaj 
vaqtinchalik 
quriladigan 
hududlarda, ko‘kalam zor hududlarda, shahardan tashqari zonalarda 
qo'llaniladi.
1.6-rasm.
Oddiy turdagi yopiq drenaj:
1— shag‘alli drenaj; b — tosh-shag'alli drenaj; 1 — mahalliy 
grunt; 2 — shag'al yoki graviya; 3 - qum; 4 - graviya;
5 — tosh; 6 — loyli qatlam; 7 — loyli qavat bilan ajratilgan ikki 
qavat mahalliy grunt.
Shahar sharoitida ko‘proq qulay bo'lgan drenaj turi - bu yer 
osti