Obodonlashtirish va transport

Barcha usullar jamlanmasi tashkil topgan tarmoq usuli 
yuqorida 
ta ’kidlab 
o'tilgan 
barcha usullardan 
foydalanishda 
shaham ing m e’moriy va m a’muriy talablaridan kelib chiqqan holda 
har bir usul maqsadga ko'ra qo'llaniladi.
Oqova suvlar tarkibi eriydigan va erimaydigan tarkibli iflos 
suvlardan iborat bo'lib, ular tozalanib, tindirilib suv havzalariga 
oqizib yuboriladi. Suv havzalariga oqizib yuborishdan oldin uning 
tozalik darajasi oqar suvni zararlamaydigan tarkib bo'lishi, ya’ni 
sanitar m e'yorlar talabni qondirishi talab qilinadi.
Oqova suvlarni tozalash usuli va darajasi joyning mahalliy va 
ekologik sharoitlaridan kelib chiqqan holda aniqlanadi va ulardan 
yana katta sanoatda hamda qishloq xo'jaligida foydalanish maqsadi 
qo'yiladi.
Bu o'rind a dunyo mamlakatlari orasida Fransiva davlati 
tom onidan taklif etilgan usul eng yaxshi samara beradi. Unga ko'ra 
sanoat korxonalari korxona uchun iste’mol suvni korxona hududi 
quyi qismidan asboblar yordamida olib ishlatilgan 
oqova suvni 
tozalash inshootida tozalab uni daryo oqimining korxonadan yuqori 
sathidan tashlaydi. Oqova suvlarni tozalashda quyidagi usullardan 
foydalaniladi: mexanik, biologik, kimyoviy va fizik- kimyoviy.
Mexanik usuldan foydalanilganda oqova suvlar 60 %gacha, 
biologik usulda 90—92 
%gacha tozalanadi. Tozalangan suv 
tarkibida qanday miqdorda bakteriyalar miqdori bundan karnayadi. 
Lekin shunday bo'lishiga qaramasdan hatto biologik usulda 
tozalangan suv tarkibida ham bakteriyalar saqlanib qoladi. Ulardan 
butunlay xalos bo'lish uchun zararsizlantirish usulini qo'llash lozim 
bo'ladi. Shu maqsadda, barcha hollarda xlor yordamida suv 
zararsizlantiriladi.
Shahar hududining relyefiga qarab oqova suv 
tarm og'ining 
rejaviy yechimida markazlashtirilgan va tarqoq holdagi shakllar 
usuli qo'llaniladi. Ixcham shaharlarda relyefning umumiy bir 
tom onga 
qarab 
qiyaligi 
e’tiborga 
olinib, 
markazlashtirilgan 
kanalizatsiya tarm og'i 
shakli qabul qilanadi. Shunday usullami 
Toshkent va Samarqand shaharlarida uchratish mumkin. Agar 
shahar hududida bir necha relyefning suv havzalari mavjud bo'lsa, 
tarqoq usuldagi rejaviy shakl qo'llaniladi. Oqova suv tarm og'i 
shakllanishining um umiy krinishi (2.3-rasm)da keltirilgan.
39

---