Obodonlashtirish va transport

2.10-rasm.
Y ig'm a tem ir-betonli kollektor.
54

---

2.11-rasm.
Juft holdagi kolleklorning ko'ndalang kesim ko'rinishi.
Yuqoridagi keltirilgan omillardan ko'rinib turibdiki, Yevropa 
va boshqa mintaqalardagi rivojlangan mamlakat shaharlarining 
ko'pchiligida kollektor tizimi juda yaxshi rivojlangan. Ayniqsa, 
Yevropa shaharlarining tarixiy (qadimiy) tumanlarida turarjoy 
binolari 
va 
inshootlari 
zich joylashgan. 
Qisqa 
masofadagi 
kollektordan bir necha iste’molchi foydalanadi. Markaziy Osiyo 
shaharsozlik yechimlarida esa nafaqat turar joy maskanlari, balki 
sanoat markazlari ham iqlim sharoitidan kelib chiqib tarqoq 
ravishda 
joylashtirilgan. 
Shu 
sababdan 
bunday 
shaharlarda 
kollektorlami bunyod etishda iqtisodiy xarajatni ta ’minlash katta 
m uam molarni keltirib chiqaradi. Yevropa shaharlarida 1 min. 
aholini kollektor orqali maishiy talabalariga ketgan mablag' bizdagi 
shaharlardagi sharoitda bunyod etilishi mumkin kollektorlar uchun 
bir necha o'nlab emas, yuzlab barobar xarajat sarf qilinishi bashorat 
qilinadi.
Yer osti muhandislarining kollektorda joylashtirilishi shahar 
maishiy xo'jaligi va uning injenerlik obodonlashtirilishida 
juda 
katta qulayliklar yaratadi. Shahar ko'chasi tagida o'nlab m etr 
masofada joylashishi mumkin yer osti tarmoqlari ixchamgina 
kollektor ichida joylashtirilib, shahar ko'chasining ko'ndalang 
kesimi o'lcham i bir necha barobarga torayadi. Natijada, shahar 
hududi bir necha barobarga tejaladi. Kollektor ichidagi tarm oqlarda 
talafot sodir etilganda yoki ulaming xizmat muddati 
tugaganda 
kollektor ichida zaxira tarmoqlari orqali iste’molchiga energiya
55

---

uzatiladi va shahar iste’molchilari barcha turdagi energiya manbayi 
bilan uzluksiz ta ’minlanadi. Shu sababdan ham kelajakda shaharla- 
rimizning o'sishi, rivojlanishi to ‘g‘ridan -to£g ‘ri koUektorlaming 
bunyod etilishiga bog'liq bo'ladi.
Q M Q talablari bo'yicha shahar ko'chasining transport qatnovi 
qismi tagida biror bir kommunikatsiyani joylashtirish taqiqlan- 
ganligi sababli kollektorlar piyodalar yo'lagi tagida joylashtiri 1 ishi 
maqsadga muvofiq bo'ladi. Shahar iste’m olchilarining quw atining 
oshib borishi koUektorlaming juft holdagi qurilm asidan foydala- 
nishni keltirib chiqaradi.