Одам анатомияси фанидан маъруза матнлари


Download 493 Kb.
bet22/31
Sana09.04.2023
Hajmi493 Kb.
#1345155
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   31
Bog'liq
Ан.маъ.5 кит.

Урта кулок-Auris media.
Урта кулок таркибига тогора бушлиги ва юткин билан урта кулокни куйиб турувчи Евстахий найи киради ногора бушлиги ва Евстахий найи брини жабра чукурчасихисобига такомил этади. Урта кулок бушлиги чакка суяги тошсимон усигининг ичида жойлашган эмбрион такомили даврида у суюклик билан тупланган булади. Бола тугилиб бир неча соат олганидан сунг бу суюклик урнига хаво алмашинади шундан сунг чакалок кулоги эшита бошлайди.
Урта кулок бушлигида жойлашган эшитув суяклари I ва II жабра ёриклари хамда равоклари хисобига юзага келади. Пардадан иборат булган болгача ва сандонча биринчи жабра равогидан хосил булади. Пардадан ташкил топган хар учала эшитиш суяклари олдин тогайга, сунгра суякка айланади.
Ногора бушлиги - cavum tympani ногора пардаси билна лабиринт орасида, яъни ташки кулок билан ички кулок бушлигига ухшайди. cavum tympani да уч дона эшитиш суяги бир-бирига занжир каби туташиб урин олган. Ногора бушлигининг вертикал улчови 15 мм кенглиги эса юкорирокда - 6 мм, пастрокда -4 мм, хажми - 0,75 мм3 дир. Ногора бушлигининг олти девори тафовут килинади.

  1. Юкори девори, ногора бушлигининг томи - tegmen tympani ёки haries tegmantalis юпка суяк пластинкасидан иборат булиб, ногора бушлиги калла бушлигидан ажратиб туради, устидан миянинг чакка булагини коплаб ётган каттик мия пустлоги билан ёпилган булади.

  2. Орка девори сургичсимон усика карагани учун paries mastoideus дейилади. орка деворининг устки томонида бир неча майда тешикчалар булиб, булар ногора бушлигини сургичсимон учик ичидаги хаво сакловчи катаклар antrum mastaideum билан боглаб туради. ногора бушлигининг орка девори пастрогида ва латерал томонида eminentia hyramidalis деб аталувчи ичи буш думбок бор, унинг ичида m. stapedis жойлашган.

  3. Остки девори ёки буйинтурук венасига караган девор paries Jugularis ногора бушлигининг тубини хосил килади. Ногора бушлигида йирингли жараёнлар руй берганида йиринг ана шу сохада тупланади. Шунинг учун бунга бушлгининг остки чунтаги - recessus hypotympanicus дейилади. Ногора бушлиги остки юзаси буйинтурук чукурчаси - fossa bugularis жойлашган демак, урта кулок ости девори ушбу венага ёндошдир. Баъзан остки деворнинг суяк пластинкаси юпкалашиб, тешик хосил булиши мумкин. Бундай холда урта кулокнинг остки девори v. Jugularis нинг юкори юзаси хисобланади.

  4. Ногора бушлигининг олдинги девори ички уйку артерияси - a. carotis interna га караган булганлиги учун parics caroticus деб аталади.

А. carotis interna билан ногора бушлиги орасида ушбу артерия каналининг юкорига кутарилувчи кисмини ташкил килувчи юпка суяк пластинкаси жойлашган. Бу пластинканинг юкори кисмида Евстахий найининг ички тешиги - ostium thympanicum tubae auditive бор.
Б. Ногора бушилигнинг медиал девори лабиринтга (ички кулокка) караган булганлиги учун paries labyrinthicus деб аталади. Бу девор ички кулок бушлиги ва каналлари урта кулок бушлигидан ажратиб туради. деворнинг кок уртасида буртиб чиккан дунглик бор, бунга phomontorium дейилади. Ички кулок чиганоги cocilea нинг думбайган ерини туртиб чикишидан хосил булган (promontorium) дан оркарокда ва пастда чиганокка кириш дарчаси (fenestrae cochlaeseu fenestra rotundum) бор, бу тешик кичкина ногора пардаси membrana tympani secundaria билан копланган. Promontorium дан юкорирокда fenestra vestibuli жойлашган овал тешикни учинчи эластик суяги - узангининг асоси беркитиб туради. Юмалок тешик чиганок бушлигига овал тешик лабиринт дахлизига олиб киради. Овал тешикнинг юкорирогидан юз нерви канали canalis n-vifacialis утади. Канал девори жуда юпка булиб, ундан юз нерви куриниб туради.
6.Урта кулокнинг ташки ёки латерал девори ташки кулокка ёки ногора пардага караган. Шунинг учун хам, бу деворга paries membranaceus дейилади. Ногора бушлигининг юкориги камгаги - racessus epitympanicus ни хосил килади. Бу камгакда биринчи ва иккинчи эшитиш суякчалари болгача ва сандончалар жойлашган.
Биринчи эшитиш суяги болгачага ухшаганлиги учун унга болгача malleus дейилади, болгачанинг дастаси ногора пардага тегиб, уни ташки кулок томонга бир оз бурттириб туради. Бунга ногора парданинг киндиги umba membrana hempani дейилади, болгачанинг юмалок боши эшитиш суяги - сандноча (incus - га) туташган ерда ort incula mallearis бугими хосил булади. сандончанинг киска crus breve ва узун crus longum оёкчалари бор, узун оёкчаси учинчи эшитиш суяги - узангигача тегиб, у билан art incuda stapedia бугимини хосил килади. Узангичанинг кенгайган пластинкаси икчи кулокнинг дахлизига кирувчи овал тешигини беркитиб туради. шундай килиб, учала эшитиш суяклари ташки кулок билан ички кулок орасида занжирга ухшаш бирикиб жойлашади.
Евстахий найи - tuba omditiva. Евстахий найи, юткин билан урта кулок бушлигини боглаб турувчи най булганлиги учун, бу найнинг бир учи юткинга, иккинчи учи эса урта кулок олдинги кулок деворининг юкори кисмига очилади, Евстахий найининг урта кулокка очилган тешигига - ostium tympanicum tubae дейилади.
Вояга етган одамларда Евстахий найининг узунлиги 35-40 мм булиб, суяк ва тогай кисмларидан иборатдир. Евстахий найининг суяк кисми pars ossea tubae нинг узунлиги 11-15 мм булиб, найнинг тогай кисми - pars ossea tubae дан деярли икки марта каттадир. Евстахий найининг суяк кисми чакка суяк canalis musculatubarius деб аталувчи кала найининг остки ярим каналида жойлашган. Евстахий найининг суяк кисми воронкасимон шаклга эга. Унинг кенгайган учи урта кулокка караган.
Евстахий найининг тогай кисми хам воронкасимон шаклга эга булиб, кенгайган кисми юткин тоомнга караган. Шунинг учун хам Евстахий найи узунасига кесиб каралса, шаклининг кум соатга ухшашлиги куринади. Евстахий найини коплаб турган шиллик ишлаб чикарувчи безлари glandulae tubaria mucasae бор. Лимфа тугунчалари юткинга очилган тешик атрофида тупланиб, fonsilla tubaria ни хосил килади. Найнинг функцияси урта кулок бушлигини вентиляция килишдан иборат.
Агар урта кулокда босим камайиб кетса, юткиндан хаво бориб, уни кутаради, купайиб кетса, аксинча камайтиради.

Download 493 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   31




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling