Odam genetikasi haqida ma’lumot. Avlodlar shajarasini yaratish

«Odam genomi» loyihasi

 Reja:
1. Odam genetikasi haqida ma’lumot.
2. Avlodlar shajarasini yaratish.
3. Egzaklar muammosi.
Odam biosferaning bir qismi va uning rivojlanish mahsuli bо’lib barcha organizmlar qatori irsiyat va о’zgaruvchanlik qonuniyatlariga bо’ysunadi. Genetikaning odam irsiyati va о’zgaruvchanligini о’rgatuvchi bо’limiga odam genetikasi odamlarda uchraydigan barcha irsiy belgilarni о’rganadi.

• Avlodlar shajarasini tuzish (geneologik usul).
• Sitogenetik usul.
• Egizaklar usuli.
• Dermatoglifika.
• Populyatsion-xisoblash usuli.
• Biokimyoviy usul.

Odam genetikasi о’zining qo’yidagi tekshirish usullari yordamida muhim masalalarni hal qilmoqda
Odamni genetik jihatdan о’rganishning qulaylik tomonlari shundaki, uning kо’pgina fenotipik ya’ni anatomik, fiziologik, immunologik, biokimyoviy va klinik belgilari juda yaxshi о’rganilgan
Odam genlari
Sitogenetik usul
Odam genetikasida sitogenetik usul hozirgi kunda eng keng qо‘llaniladigan usullardan hisoblanadi. Chunki har bir irsiy kasallikka bu usulsiz tashxis qо‘yib bо‘lmaydi. Bu usul asosan sog‘lom va kasal odam xromosomalarini aniqlashga asoslangan.
Egizaklarni о’rganish usuli genetikaning eng qadimiy usullaridan bо‘lib, unga о‘tgan asrning oxirlari va asrimiz boshlarida
F.Galton birinchi bо‘lib asos solgan.
Egizaklar usulini о’rganishdan oldin egizaklarning biologiyasi bilan tanishmoq lozim
Barcha tug’ilgan bolalar ichida egizaklar ( ikkita) 2% ni tashkil qiladi. Uchta egizaklar undan ham kam uchraydi, Ya’ni 8000-10000 tug’ilishiga bitta tо’g’ri keladi. Tо’rtta, beshta va undan ortiq egizaklarning tug’ilishi esa juda ham kam.
Dermatoglifika usuli
Dermatoglifika maxsus fan bо’lib, odamlarning barmoq, kaft va tovon terisidagi naqshlar tasvirlarining yuzaga chiqishida irsiyatning rolini о’rgatadi.
Dermatoglifika ikkita grekcha sо’zdan olingan bо’lib, derma-teri, glyphe-rasm tushirmoq ma’nosini anglatadi.
Teridagi murakkab tasvirlar epidermisda derma qavatidan hosil bо’lgan bо’rtmachalar xisobiga paydo bо’ladi. Barmoqlar uchida hosil bо’lgan naqshlar esa, har bir irqqa mansub kishilarda о’ziga xos kо’rinishga ega.
Adabiyotlar

• G’afurov A. T. Darvinizm Toshkent, o’qituvchi1992 yil.
• Воронцов Н. П., Сухорукова Л.Н. Эволюционная органического мира. М. Просвешение 1991
• To’raqulov Yo. X. malekulyar biologiya. Toshkent, o’qituvchi1993 yil
• Иорданскис Н. Н. Эволюция жизни. М.Издательский центр “Академия” 2001
• Inge-Vechtomov S.G. Genetika s osnovami selektsii. Moskva., «Vsshaya shkola», 1989 g.
• Lobashev M.Ye., Vatti K.V., Tixamirova M.M. Genetika s osnovami selektsii. Moskva, «Prosveshenie», 1979 god.