Odam va uning salomatligi 8 B. Aminov, T. Tilavov, O. Mavlonov

68- rasm. Vegetativ nerv sistemasi:
1 — orqa miya; 2 — umurtqa pog‘onasi atrofida joylashgan nerv
tugunlari (orqa miyadan chiqqan simpatik nerv tolalarining birinchi
qismi shu nerv tugunlarida tugaydi, ikkinchi qismi shu tugunlarda
boshlanib, to‘qima va organlarga boradi); 3 — simpatik nerv tolalarining
organlar bilan tutashgan uchlari; 4 — parasimpatik (adashgan) nerv
tolasi; 5,6 — adashgan nerv tolasining yurak, me’da, ichak atrofidagi
tugunlari; 7 — simpatik nerv tolasining yurakka tutashgan uchi.
1
2
4
7
6
5
3
1
2

---

112
g‘aza segmentida joylashgan. O‘rta va uzunchoq miyadagi nerv mar-
kazlaridan chiqqan parasimpatik nerv tolalari odamning bosh va yuz
sohasidagi organlarga boradi. Shuningdek, parasimpatik nervning bitta
tolasi (adashgan nerv) uzunchoq miyadan chiqib, ichki organlarga
boradi. Parasimpatik nervning orqa miyaning dumg‘aza segmentidan
chiquvchi tolalari qorin bo‘shlig‘ining pastki qismida va chanoq
bo‘shlig‘ida joylashgan organlarga boradi. Parasimpatik nervlar simpatik
nervlarga nisbatan teskari ta’sir ko‘rsatadi. Bu degan so‘z, simpatik
va parasimpatik nerv sistemasining ishi bir-biriga qarama-qarshi emas,
balki ular to‘qima va organlar funksiyasini zaruratga qarab tartibga
soladi. Vegetativ nerv sistemasining funksiyasi organizmning
tashqi muhit sharoitiga moslashuvida muhim ahamiyatga ega.
1. Vegetativ nerv sistemasi qaysi organlarning ishini boshqaradi?
2. Simpatik nerv sistemasining tuzilishi va funksiyalarini ayting.
3. Parasimpatik nerv sistemasining tuzilishi va funksiyalarini tushun-
tiring.
40- §. Nerv sistemasi kasalliklari
Yuqorida aytilganidek, nerv sistemasi ikki qismdan, ya’ni
markaziy va periferik qismdan iborat. Ularning kasalliklari ham
o‘ziga xos xususiyatlarga ega.