Odam va uning salomatligi 8 B. Aminov, T. Tilavov, O. Mavlonov

1. Nerv sistemasining qanday kasalliklari bor?
2. Periferik nerv sistemasi kasalliklarini aytib bering.
8- laboratoriya mashg‘uloti
Tizza refleksi hosil bo‘lishini kuzatish
Z a r u r a s b o b v a j i h o z l a r . Darslikning „Nerv sistemasi“
mavzusida ko‘rsatilgan rasm hamda shunga taalluqli jadval, rezina bolg‘acha.
I s h n i b a j a r i s h t a r t i b i
O‘quvchilar 3—4 tadan bo‘lib guruhlarga bo‘linadilar. Darslikning
„Nerv sistemasi“ va „Orqa miya reflekslari“ mavzularida bayon etilgan tizza
refleksi hosil bo‘lishiga taalluqli ma’lumotlar bilan tanishadilar. So‘ngra
bir-birlarida tizza refleksini hosil qilish tajribasini bajaradilar. Tizza refleksi
hosil bo‘lishini tasvirlovchi rasmni va refleks yoyini daftarga chizib oladilar.
8 — B. Aminov, T. Tilavov, O. Mavlonov

---

114
XII b o b
.
OLIY NERV FAOLIYATI
41- §. Oliy nerv faoliyati haqida tushuncha.
Shartsiz va shartli reflekslar
Ø
Reflekslarning yuzaga kelish sabablari va xususiyatlari
Bosh miya katta yarimsharlari va ularning po‘stlog‘i markaziy
nerv sistemasining yuqori qismi bo‘lib hisoblanadi. Odamning
xulq-atvori, fikrlashi, ongi va barcha ruhiy xususiyatlari oliy nerv
faoliyati bo‘lib, u bosh miya katta yarimsharlari va ular po‘stlog‘ida
joylashgan nerv markazlarining normal funksiyasiga bog‘liq.
Odamning oliy nerv faoliyati murakkab reflekslar orqali namo-
yon bo‘ladi. Bu reflekslar odamning tashqi muhit bilan bog‘la-
nishini, uning har xil sharoitga moslashishini ta’minlaydi.
Odamning barcha ixtiyoriy harakatlari, fikrlashi va ruhiy holatlari
reflekslar orqali sodir bo‘lishini rus fiziolog olimi I. M. Sechenov
1863- yilda yozgan „Bosh reflekslari“ kitobida ko‘rsatib o‘tgan.
Uning reflekslar haqidagi fikrlarini I. P. Pavlov yanada rivoj-
lantirib, shartli reflekslar haqidagi ta’limotni yaratdi. U odamning
oliy nerv faoliyatini shartli reflekslar orqali namoyon bo‘lishini
ko‘rsatib berdi.
Refleks — tashqi va ichki muhit ta’siriga odam organizmining
nerv sistemasi orqali yuzaga keladigan javob reaksiyasidir. Marka-
ziy nerv sistemasining qaysi qismi ishtirok etishiga qarab, reflekslar
ikki xil: shartsiz va shartli bo‘ladi.