Odam va uning salomatligi 8 B. Aminov, T. Tilavov, O. Mavlonov
Fanda immunitet haqidagi tushunchani kimlar asoslagan? 5
Download 2.89 Mb. Pdf ko'rish
|
odam va uning salomatligi 8 uzb
- Bu sahifa navigatsiya:
- I s h n i b a j a r i s h t a r t i b i 1.
- O‘zbek xalq maqollari 42 Ø Ø Ø Ø Ø IV b o b
- Yurakning tuzilishi.
|
4. Fanda immunitet haqidagi tushunchani kimlar asoslagan?
5. OIÒS haqida nimalarni bilasiz? 3- laboratoriya mashg‘uloti Odam qonining shaklli elementlarini o‘rganish Z a r u r a s b o b v a j i h o z l a r : mikroskop, odam qonidan tayyorlangan mikropreparatlar. I s h n i b a j a r i s h t a r t i b i 1. O‘qituvchi qonning shaklli elementlari ifodalangan rasmlardan foydalanib qisqacha tushuncha beradi. 2. Mikroskop ish holatiga keltiriladi. 3. Odam qonidan tayyorlangan mikropreparat mikroskop ostiga joylashtiriladi. 4. O‘quvchilar mikroskop ostidagi mikropreparatni ko‘rib, undagi qonning shaklli elementlari, ya’ni eritrotsitlar, leykotsitlar va trombotsit- larni aniqlaydilar. 5. Mikroskopda ko‘rgan qonning shaklli elementlari rasmini daftarga chizib oladilar. Ularni jadvaldagi eritrotsit, leykotsit va trombotsitlar shakli hamda tuzilishi bilan taqqoslaydilar. Sog‘ yuray desang ozoda bo‘l. Sog‘lom tanda — sog‘ aql. O‘zbek xalq maqollari 42 Ø Ø Ø Ø Ø IV b o b . QON AYLANISH SISTEMASI 15-§. Qon aylanish sistemasi haqida umumiy tushuncha Yurakning tuzilishi va ishlashi Qon aylanish sistemasi organlariga yurak, arteriya, kapillarlar, vena va limfa tomirlari kiradi. Yurak va tomirlar odam organizmida qonning to‘xtovsiz harakatlanishini ta’minlaydi. Yurakning tuzilishi. Yurak qon aylanish sistemasining markaziy organi bo‘lib, vazni erkaklarda 220—300 g gacha, ayollarda esa 180—220 g gacha bo‘ladi. Yurak ko‘krak qafasida to‘sh suyagining orqasida, ikkala o‘pka- ning o‘rtasida joylashgan. Uning ko‘proq qismi ko‘krak bo‘shlig‘ining chap tomonida turadi (29- rasm). Yurak devori uch qavatdan: ichki epiteliy qavat — endokard, o‘rta — muskul, ya’ni miokard va tashqi — perikarddan iborat. Perikard ikki qavat bo‘lib, ichki qavati yurak muskuliga yopishib turadi, u epikard deb ataladi. Òashqi qavati xalta sifatida yurakni o‘rab turadi. Ikkala qavat o‘rtasidagi bo‘shliqdagi suyuqlik yurakning qisqarish va kengayish harakatlariga ishqalanishni kamaytiradi. Yurak to‘rt kamera: o‘ng va chap bo‘lmalar, o‘ng va chap qorinchadan tashkil topgan. Bo‘lmachalarning devori yupqaroq, qorinchalar, ayniqsa, chap qorinchaning devori qalin, uning muskullari kuchli rivojlangan. Chap qorincha yuqori bosim ostida qon tomiriga qon haydab, katta qon aylanish doirasi orqali tananing hamma organ va to‘qimalarini qon bilan ta’minlaydi. Yurakda to‘rtta klapan (qopqoq) bo‘lib, chap bo‘lma bilan chap qorincha o‘rtasida ikki tavaqali, o‘ng bo‘lma bilan o‘ng qorincha o‘rtasida uch tavaqali, chap qorincha bilan aorta qon tomiri o‘rtasida hamda o‘ng qorincha bilan o‘pka arteriyasi o‘rtasida bittadan yarimoysimon klapanlar joylashgan. Yurak klapanlari shunday tuzilganki, ular qonni faqat bir tomonga, ya’ni bo‘lmalardan qorinchalarga, qorinchalardan esa aorta va o‘pka arteriyasi tomonga oqishini ta’minlaydi. |
