Адренокортикотроп гормон (АКТГ) – гипофиз бези
олдинги
бўлагининг
асосан
чеккаларида
жойлашган
хужайралари ишлаб беради. Бу гормон буйрак усти безининг
пўстлоқ қисмига таъсир қилади.
Гипофиз бези олиб ташланса, буйрак усти безининг пўстлоқ
қавати, айниқса тўрсимон ва тутамли зоналари атрофида
учрагани кузатилган.
Адренокортикотроп гормон буйрак каналчаларидаги натрий,
хлор ионлари ва сувнинг реабсорбциясига, шунингдек ёғ ва
аминокислоталарда қанднинг ҳосил бўлишига, организмдан
нитрат моддасининг чиқарилишига таъсир кўрсатади.
Тиреотроп
гормон
(ТТГ).
Гипофизнинг
бу
гормони
қалқонсимон безнинг фаолиятини бошқариб туради. Бу
гормоннинг қонда кўпайиб ёки камайиб кетиши қалқонсимон
без функциясига бевосита ўз таъсирини кўрсатади. Масалан,
ҳайвонларда
гипофиз
бези
олиб
ташланса,
уларнинг
қалқонсимон бези атрофияга учрайди. Йоднинг ўзлаштирилиши,
тироксин синтезланиши кескин камаяди. Агар организмга
тиреотроп гормони юборилса, унда тироксин реакцияси
кузатилади. Гипофиз билан қалқонсимон без функционал
жиҳатидан бир – бири билан боғлиқ. Маълум бўлишича,
гипоталамуснинг
нейросекретларидан
биттаси
гипофиз
тиреотроп гормонини ҳосил бўлишини ва секрециясини
бошқариб туради.
Гипофизнинг
оралиқ
(ўрта)
бўлаги
асосан
донадор
меланотропоцид
хужайраларидан
ташкил
топган
бўлиб,
меланиннинг
пигмент
моддасини
стимулловчи
гормонни
сақлайди. Гипофиз ўрта бўлими ҳайвонлардан балиқларда яхши
ўрганилган. Уларда ўрта бўлим олиб ташланганида териси
рангсизлангани кузатилган, бу эса меланофор гормонига
боғлиқдир.
Амфибия
ва
рептилияларда
у
пигмент
хужайраларига таъсир қилиши натижасида тери рангининг
ўзгаргани кузатилган. Аёллар хомиладорлигининг охирги
босқичларида ва бола туғилишида меланофор миқдори ошиши
кузатилган. Бу гормон бошқа жараёнларда ҳам иштирок этиши
мумкин.
Do'stlaringiz bilan baham: |