Odamlar tomonidan tuproqqa solinadigan, tarkibida o'simliklami o


Download 371.94 Kb.
bet2/13
Sana20.10.2023
Hajmi371.94 Kb.
#1713061
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13
Bog'liq
O\'G\'ITLAR

2NH3 + H2CO3 ->(NHj:> CO3
NH3+ HNO3 -?NH4$O3
Aerob sharoitlarido ommoniy tuziori oksidlanadi. Ammiakning tuproqda nitrot kisloto tuzloriga qador oksidlonishiga nitrifikatsiyo deyilodi. Buning teskarisi bo^ishi hom mumkin. Nitrat shaklidogi azotning azot (II)- oksidi (NO)2 Azot (I) - oksidi (N20) va molekulyor ozot (N2) kobi gazsimon moddalargocho qaytorilishigo denitriflkotsiyo deyilodi.
Hozirgi kunda quyidogi shokldogi azotli o'g'itlor ishlab chiqorilmoqda.

  1. Ammiak — nitrotli o‘g'itlar. 3. Nitratli o‘g'ltlar

  2. Ammiakli o‘g‘itlar. 4. Amidli o‘g'ltlar

Ammiak — nitratli azotli o'gitlar
Barcha azotli o‘g‘itlor ishlab chiqorishda asosiy xomoshyo ommiak hisoblonadi. Ammiok olishdo ishlotiladigan ozotning asosiy manbai hovodir. Hovo sovutilib (-90 S), uning tarkibidagi ozot ajratib olinodi. Vodorod esa ososiy xomoshyo -meton (CH4) gazidan olinodi.
Nitrot kisloto olish uchun ommiokni oksidlosh notijosido dostlob ozot (P) oksidi NO hosil qilinodi.
Bu o‘z novbotida yona oksidlanib NO, - ozot (IV) oksidga oylantiriladi.
Bu goz singdirilish minerallargo yuborilib, nitrot kislota hosil qilodi. Hosil bo‘lgan nitrat kislotosi ommiok bilan biriktirilodi.
Natijoda 98-99% oq kristoll holidogi ammiokli selitro hosil boi]adi.
Ammiakli selitra tarkibidagi sof azotning miqdori 34,6% dan kam boilmasligi, namligi 0,4% dan, qo‘shiimalar miqdori 0.1% dan oshib ketmasligi, muhiti mo‘tadil yoki kuchsiz nordon boiishi lozim. Tayyor o‘g‘it nam tortmaydigan besh qavatli qog‘oz yoki sellofan qoplarda saqlanadi.
Ammiakli selitra tuprrqning singdirish kompleksi (TSK) bilan o‘zaro ta’sirlashganda, NH4 kationi tuproq kolloidlariga yutiladi, NO3 anioni esa tuproq eritmasida qoUb, o‘z harakatchaa^ligiai saqlaydi.
Ca NH4
(TSK) + 2NH4NO3 = (TCK) NH4 + Ca (NO^
Ca Ca
Serkararaat tuproqlar uchun ammiakli selitra eng yaxshi azotli o‘g‘itlardan biri hiioblanadi.
Ammiakli selitra tarkibidagi azotning bir qismi serharakat (NO3) va bir qismi kamharakat (NH4) shaklida aoigaai bois uni tabaqa- lashtirilgan holda o‘g‘itlashning barcha muddatlarida qo‘llash mumkin.
Nam iqlimli sharoitlarda, ayniqsa, yengil mexanik tarkibli tup­roqlarda uni kuzda asosiy o‘g‘itlashda q^llash yaxshi natija bermaydi, chunki bunda nitrat shakldagi azot yuvilib ketadi.
Qattiq va suyuq holatdagi ammiakli o‘g‘itlar farqlanadi. Qattiq ammiakli og'itlar jumlasiga ammoniy sulfat, ammoniy xlorid va ammoniy karbonat kiradi. Suyultirilgan ammiak, ammiakli suv va ammiakatlar suyuq azotli o‘g‘itlaming vakillaridir.
Ammoniy sulfat — (NH4)2SO4o‘z tarkibida 20,5-21,0% azot tutadi. Jahon miqyosida ishlab chiqariladigan azotli o‘g‘itlaming qariyb 25% ammoniy sulfat hissasiga to‘g‘ri keladi. Ammoniy sulfat konseatrlaagan sulfat klslotaal gazsimon ammiak bilan to‘yintirish orqali olinadi:
Koks gazlaridagi ammiak arzon bo^ani saaaali koks-kimyoviy ammoniy sulfatni ishlab chiqarish sintetik ammoniy sulfat olishdan ancha arzonga tushadi.
Ammoniy sulfat kuchsiz gigroskopik, sochiluvchan, tarkibida 24% atrofida oltiagugurt tutadi, qaysiki, o^imliklaming oziqlanishida o‘ziga xos ahamiyatga ega.
Bu tuproqlarga ammoniy sulfat srlinganda quyidagi reaksiya sodir bo'ladi.
H2SO4 + NH3 = (NH4>2 SO4
Ca NH4
(TSK) + (NH4)2 SO4 = (TCK) NH, + Ca S04
Ca Ca
NH, kationlari tuproqning singdirilish kompleksi tomonidan yutiladi va ilgari yutilgan boshqa kationlaming ekvivalent miqdoriga almashinadi. Yutilgan ammoniyni o‘simliklar yaxshi o'zlashtiradi. Tuproqdagi harakatchanligi va yuvilib ketish xavfi kam ho^gani bois ammoniy sulfatni asosiy o‘g‘itlash davrida, ya’ni kuzda shudgor ostiga solish mumkin.
Bo‘z tuproqlarda uning samaradorligi ammiakli selitradan yuqori bo‘ladi. Sug^riladigan ekinlarga, ayniqsa, sholiga ammoniy sulfat qo‘llash yaxshi samara beradi.

Download 371.94 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling