oila psixologiya ta’lim yo’nalishi «oila psixaterapiyasi nazariyalari» fanidan

Birinchidan, oila faoliyati muammosi insoniyatning turli sohalari - tibbiyot, biologiya, madaniyatshunoslik, sosiologiya, iqtisod va boshqalarning tutashgan joyida yotadi. Bugungi kunda oila sohasidagi bilimlarning turli sohalarini oilaviy faoliyatning umumiy metamodeliga birlashtirishga qodir metodologiya mavjud emasligini ta’kidlash kerak. Oila tizimini ijtimoiy hayotning boshqa sohalari bilan bog‘liq holda ko‘rib chiqishga imkon beradigan model mavjud. Iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy va boshqa inqirozlar sharoitida bunday fanlararo oilaviy tadqiqotlarning ahamiyati ortib bormoqda. Barqaror tashqi sharoitda oila tizimining holatini tavsiflash va uning keyingi rivojlanishini bashorat qilish eng dolzarb vazifalardir. Tashqi o‘zgarishlar sharoitida tizim holatida belgilangan qonunlarning buzilishi mavjud.
Ikkinchidan, oilani tizim sifatida o‘rganish muqarrar ravishda quyidagi uslubiy qiyinchilik bilan to‘qnashuvga olib keladi: oila tizimining parametrlari uning mavjud bo‘lishining turli bosqichlarida o‘zgarishi mumkinligini hisobga olish zarurati. Bu ham me’yoriy vaqtinchalik o‘zgarishlarning natijasi, ham oilaga tashqi ta’sirlarning barcha turlarining natijasidir va ichki omillar (uning a’zolaridan birining kasalligi yoki o‘limi, ish joyining yo‘qolishi, boshqa joyga ko‘chishi, oiladagi nizolar, tug‘ilish va boshqalar). Oila tizimining ushbu xususiyati «dinamik muvozanat» tushunchasi bilan tavsiflanadi, uning yaxlitligini saqlagan holda uning o‘zgarish qobiliyatini aks ettiradi. Ushbu tushuncha tizim mutlaq muvozanat holatiga erishishga intilmasligini anglatadi (gomeostaz). Hayotni saqlab qolish uchun oila tizimi, bir tomondan, o‘ziga xosligi va chegaralarini saqlab qolishi, ikkinchi tomondan, o‘sish, o‘zgarish va rivojlanish tendensiyalari bilan bog‘liq bo‘lgan ichki kuchlar ta’siriga bo‘ysunishi kerak (D. Freman). Shunday qilib, oila tizimini o‘rganishda asosiy qarama-qarshilik shundaki, uning dinamik va statik xususiyatlarini diqqat markazida saqlash zarur. Bizningcha, qarama-qarshi tomonlarning birligi va kurashining dialektik qonuniyatiga tayanib, ushbu uslubiy muammoning yechimini izlash maqsadga muvofiqdir. Postmodern davr fizikasida bunday hodisalar bilan ishlash tajribasi oldindan mavjud. Shunday qilib, oila tizimini o‘rganish, shuningdek, uning parametrlarining ikkita rejasini aniqlashni o‘z ichiga oladi. Vaqtni aniq bir nuqtasida ularni tahlil qilish oilaviy tizimning statik xususiyatlarini ochib beradi, shu bilan birga vaqt o‘tishi bilan parametr ko‘rsatkichlarining o‘zgarishini hisobga olib, uning dinamik xususiyatlari to‘g‘risida fikr beradi.