Oilaning nazariy va huquqiy asoslari tarixi

---

1 
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI 
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 
 
ANDIJON DAVLAT UNIVERSITETI 
IJTIMOIY-IQTISODIYOT FAKULTETI 
 
MILLIY G’OYA VA MA’NAVIYAT ASOSLARI VA HUQUQ TA’LIMI 
YO’NALISHI 3-BOSQICH 302-GURUH TALABASI 
SOBIROVA HAYITXONNING 
 
 
“OILANING NAZARIY VA HUQUQIY ASOSLARI TARIXI” 
MAVZUSIDA TAYYORLAGAN 
KURS ISHI 
Bajaruvchi__________________ 
 
 
Kurs ishi rahbari______________________ 
 
 
 
 
 
ANDIJON – 2022 

---

2 
Reja 
I. Kirish. 
II. Asosiy qism. 
1. Oila muhofazasi – davlat siyosatining ustuvor yo’nalishlaridan biri. 
2. Oila qonunchiligining rivojlanishi va takomillashuvi. 
3. Ota-ona va farzandlar institutini takomillashtirish masalalari. 
III. Xulosa 
IV. Foydalanilgan adabiyotlar 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

3 
Kirish 
Mavzuning dolzarbligi: Mamlakatimizda jamiyatimizning asosi bo’lmish 
oila institutini yanada Mustahkamlash va rivojlantirish, oilalarni, ayniksa, yosh 
oilalarning huquqiy va ijtimoiy-iqtisodiy manfaatlarini ximoya qilish hamda 
qo’llab-quvvatlashni kuchaytirish borasida olib borilayotgan barcha ishlarni sifat 
jihatidan yangi bosqichga ko’tarish, jismonan soglom, ma’naviy yetuk va Har 
tomonlama rivojlangan barkamol avlodni tarbiyalashda oilaning rolini oshirish, 
Mustahkam, soglom oilani shaqllantirishda maxallaning mavkeini mustahkamlash 
va rolini kuchaytirishga doir aniq maqsadga yo’naltirilgan keng ko’lamli chora-
tadbirlar kompleksi ishlab chiqilgan.
O’zbekiston Respublikasi Konstitusiyasining 19 yilligiga bag’ishlangan 
tantanali marosimda birinchi prezidentimiz I.A.Karimov «Bizning yo’limiz – 
demokratik islohatlarni chuqurlashtirish va modernizasiya jarayonlarini izchil 
davom ettirish yo’lidir» ma’ruzasida „Oila sog’lom ekan — jamiyat mustahkam, 
jamiyat mustahkam ekan — mamlakat barqarordir" deb ta’kidladi. Oila instituti 
tarixan mavjud bo’lgan institut hisoblanadi. Qonunchilikda o’zining huquqiy 
asoslariga ega, biroq bugungi kunda ushbu institutning oila huquqida bo’lgan 
o’rniga yangicha konsepsiya zarur. O’zbek xalqi o’zining boy tarixiga va 
qadriyatlariga ega. Oila jamiyatning mustahkam poydevori bo’lib uning 
mustahkamligi, faravonligi, tinch-totuvligi jamiyat taraqqiyotining asosidir. 
Prezidentimiz Sh.Mirziyoyev ta’biri bilan aytganda: “biz uchun muqaddas bo’lgan 
oila asoslarini yanada mustaxkamlash, xonadonlarda tinchlik xotirjamlik. ahillik va 
o’zaro hurmat muhitini yaratish, ma’naviy - ma’rifiy ishlarni aniq mazmun bilan 
to’ldirishdan iborat bo’lmog’i zarur"
1
. Darhaqiqat, ushbu anjuman ham muhtaram 
prezidentimizning yuqorida aytgan purma’no fikrlariga javoban ilmiy, nazariy va 
metodik ruhda o’tdi. 
Oila qonunchiligida oila muhofazasiga oid normalarda o’zgarishlar ro’y berdi. 
Oilaning moddiy-maishiy sharoitlari, axloqiy-ma’naviy qarashlarini inobatga olish 
zaruriyati tug’ildi. Zimdan kuzatib borish mexanizmi monitoringi joriy etilmoqda. 
Bu borada rivojlangan mamlakatlar tajribasini o’rganish va milliy mentalitetimizga 
mos holda umumlashtirishga zaruriyat mavjud. Shu nuqtai nazardan olganda oila 
manfaatlarini himoya qilishning huquqiy masalalari dolzarb ahamiyat kasb etadi. 
Hozirda mamlakatimizda oilani himoyalash tizimini yaratish borasida keng ko’lamli 
islohotlar amalga oshirilib, muayyan darajada qonunchilik tizimi yaratilgan. 
O’zbekiston Respublikasining Oila kodeksida oila muhofazasiga masalasiga alohida 
e’tibor qaratilgan bo’lsada, qator amaliy muammolar bartaraf etilmagan. bir qator 
masalalarida bahsli vaziyatlar va noaniqliklar mavjud. Oila muhofazasi oila 
1
Prezidentimiz Sh.Mirziyoyev ta’biri bilan aytganda: “biz uchun muqaddas bo’lgan oila asoslarini yanada 
mustaxkamlash, xonadonlarda tinchlik xotirjamlik. ahillik va o’zaro hurmat muhitini yaratish, ma’naviy - ma’rifiy 
ishlarni aniq mazmun bilan to’ldirishdan iborat bo’lmog’i zarur. 2022. 3-may.

---

4 
qonunchiligida va u bilan bog’liq huquqiy normalarda oila institutining yetarli 
darajada ishlanmaganligi, mazkur tadqiqot predmetiga nisbatan nazariy 
qarashlarning yagona emasligi ushbu mavzuning dolzarbligini belgilaydi va vujudga 
keladigan munosabatlarni chuqur ilmiy tahlil etish orqali huquqiy tartibga solish 
samaradorligini takomillashtirish zaruriyatini keltirib chiqaradi. Bugungi kunda oila 
institutining nazariy asoslari zaifligi ko’zga tashlanmoqda. Oilani muhofaza qilish 
institutining samaradorligini oshirish, uning normalarini amalga oshirish 
mexanizmini takomillashtirish zaruriyati mavjud. Bu borada har tomonlama chuqur 
nazariy tadqiqotlar olib borish bugungi kunda dolzarbligicha qolmoqda.