Oilaviy munosabatlarning bola shaxsida ijtimoiy

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati 
1. Yunusov A. O‘smir yoshlarda ijtimoiy deviantlik holatlarining sotsiologik 
xususiyatlari: Sotsiol. fanlari nomzodi dis. - T: O‘zMU, 2004 y.
2. Umarov B.M. Bolalar va o‘smirlar suitsidining yosh va ijtimoiy-psixologik 
xususiyatlari: Psixol. fanlari nomzodi dis. - T: TDPI, 1993 y. 
OʻQITUVCHI - MILLAT YETAKCHISI 
 
Xoliqova Shaxnoza
Surxondaryo viloyati Qumqoʻrgʻon tumani 
30-sonli maktab Jismoniy tarbiya oʻqituvchisi 
 
O’qituvchilik faqat ta’lim berishdangina iborat kasb emas, balki shaxsni 
shakllantiruvchi va o’quvchida insoniylik tuyg’ularini tarkib toptirishdek oliy maqsadni 
bajarishdan iborat. Shu nuqtai nazardan, bugungi pedagog zimmasiga yuksak mas’uliyat 
yuklatilgan.Oʻqituvchi, muallim — turli yoʻnalishdagi oʻrta umumiy taʼlim maktablari, 
akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida oʻquvchilar bilan taʼlim ptarbiya ishlarini 
amalga oshiradigan mutaxassis. Shuningdek, O’qituvchilarga nisbatan "muallim" yoki 
"pedagog" atamasi ham qoʻllaniladi.
Bugun zamonaviy pedagog qanday bo’lishi lozim? Zamonaviy pedagog 
ijtimoy faol, qobiliyatli, ma’naviy boy va madaniyatli, innovatsion g’oyalarga 
intiluvchan bo’lishi, yangiliklar yarata olishi va albatta, o’quvchilarni sevishi 
lozim.o'qituvchi kasbining xususiyatlaridan biri uning jamiyatda o'rgatuvchi, ustoz deb 

---

Ёшларга ижтимоий-психологик хизмат кўрсатиш маркази 
belgilanishidir. O'qituvchi jamiyat o'sib kelayotgan shaxs o'rtasidagi vositachisidir. 
Shuning uchun ham o'qituvchi jamiyatda eng qiyin jarayonni boshqaradi-bu shaxsni 
shakllanishida muhimdir. 
O’qituvchilik kasbining rivojlanish tarixi. Bizga ma'lumki bu kasb juda qadim 
zamonlardan buyon inson faoliyatining alohida turi sifatida mavjud. Chunki inson faqat 
taʼlimtarbiya tufayligini hayotini davom ettira va rivojlantira olamiz.Tamaddunning 
Ossuriya, Bobil, Misr, Turkiston, Hindiston, Xitoy singari qadimiy oʻchoqlarida 
topilgan tarixiymadaniy obidalar bu oʻlkalarda ,,O’qituvchilik kasb''i juda qadim 
zamonlarda shakllanganligini koʻrsatadi. Bu davrlarda eng oqil, tajribali kishilar
O’qituvchilik bilan shugʻullanishgan va ular boshqalarga qaraganda katta imtiyozlarga 
ega boʻlishgan. Yunonistonda faqat ozod kishilargina O’qituvchilik qilishga haqli 
hisoblangan.Ular mamlakatning turli yoshlarida grammatiatlar, pedanomlar, didaskallar, 
pedotriblar shaklida nomlanganlar va koʻpincha oʻz shaxsiy maktablariga ega 
boʻlganlar. Boy oilalarda esa, taʼlimtarbiya ishi bilimli va savodli qullarga topshirilib, 
ular paydagoglar ("pedagog" soʻzi shundan kelib chiqqan), yaʼni "bola yetaklovchilar" 
deb atalgan. Rim imperiyasida O’qituvchi imperator nomidan tayinlanadigan davlat 
amaldori sanalgan. Oʻrta asrlarga kelib, Gʻarb mamlakatlarida O’qituvchilik bilan, 
asosan, cherkov xizmatchilari shugʻullanishgan. Shaharlarda dunyoviy maktablar 
tashkil topgach, hunarmandchilik sexlari va savdogarlar gildiyalari tomonidan taklif 
etilgan yollanma O’qituvchilar paydo boʻldi. Texnika taraqqiy etib, kadrlar koʻpayishi 
bilan O’qituvchilik eng ommaviy kasblardan biriga aylandi. Chunki maʼlum darajada 
taʼlim koʻrmagan odam texnika vositalaridan foydalana olmas edi. Buning uchun esa, 
koʻplab maktablarga o’qituvchi kerak boʻlardi. Ayni vaqtda, 18—19-asrlarda boy 
oilalarda murabbiy, guvernyor singari amaldorlar O’qituvchilardan foydalanish keng 
yoyildi.Sharq mamlakatlari, jumladan, Turkiston oʻlkasida ham O’qituvchilik eng 
qadimiy va obroʻli kasb hisoblanib, "ustoz" deb eʼzozlangan. Oʻlkaga islom dini kirib 
kelishi bilan har bir qishloq, shaharlardagi har bir mahallada masjid va deyarli har bir 
masjid qoshida maktab tashkil etildi. Bu maktablarning O’qituvchilari domla deb 
ataldi. Shuningdek, maktablar alohida shaxslar uyida ham tashkil etilib, ular maktabdor 
deyilgan. Oʻlkamizda qizlarni oʻqitishga ham alohida eʼtibor qaratilib, savodli ayollar 

---