Октябрь 2020 17-қисм


Download 2.49 Mb.
Pdf ko'rish
bet11/43
Sana29.09.2023
Hajmi2.49 Mb.
#1689922
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   43
Bog'liq
8Fizika matematika 2 qism

12 ga ko‘paytirish:Raqamni ikkilantiring va qo‘shnisini qo‘shing.
Misol.123*12.
Ko‘paytirishning raqamlarini, ya’ni 3, 2, 1 raqamlarni galma-galdan ishlab chiqamiz.3 ni 
ikkilantiramiz va nolni qo‘shamiz,7 hosil bo‘ladi.1 ni ikkilantiramiz va 2 ninqo‘shamiz, 4 hosil 
bo‘ladi.Ko‘paytuvchi oldiga xayolan yozilgan nolni ikkilantiramiz va qo‘shnisi, ya’ni 1 ni 
qo‘shamiz, 1 hosil bo‘ladi.Shunday qilib, natijada 1476 chiqadi.
Eslatma.Quyida 6, 7 va 5 ga ko‘paytirish qoidalarida bir xonali sonning yarimini topishga 
to‘g’ri keladi.Juft sonning yarimini odatdagicha topamiz, toq son bo‘lgan holda uning yarimi 
deb hosil bo‘lgan sonning butun qismi olinadi.Masalan, to‘qqizning “yarimi” 4, yettining yarimi 
3 bo‘ladi va hokazo.
6 ga ko‘paytirish:Qo‘shni raqamning yarimini va agar ishlanayotgan raqam toq bo‘lsa, 5 ni 
ham qo‘shing.
Misol. 2328*6
Ko‘paytuvchining hamma raqamlarini birin-ketin ishlab chiqamiz: 8 ga uning qo‘shnisi 
bo‘lgan nolning yarimini, ya’ni nolni qo‘shamiz,8 bo‘ladi.2 ga 8 ning yarimini qo‘shamiz, 6 
bo‘ladi.3 ga 2 ning yarimi va 5 ni qo‘shamiz, 9 bo‘ladi.2 ga 3 ning “yarimini”,ya’ni 1 ni qo‘shib, 
3 hosil qilamiz.Nolga 2 ning yarimini qo‘shamiz, 1 chiqadi.Javob topilgan raqamlardan iborat 
bo‘ladi:13968.
7 ga ko‘paytirish.Raqamni ikkilantiring va qo‘shnisining yarimini qo‘shing.
5 ga ko‘paytirish.Qo‘shni raqamning yarimini oling, agar ishlanayotgan raqam toq bo‘lsa,o‘sha 
qo‘shni sonning yarimiga yana 5 ni ham qo‘shing.
Misol.4768*5
Ko‘paytuvchining hamma raqamlarini birin-ketin ishlab chiqamiz: 0 ning qo‘shnisi 4, 4 ning 
yarimi 2,4 ning qo‘shnisi 7, 7 ning yarimi 3 lekin tanlagan 7 sonimiz toq bo‘lganligi uchun 
natijani yozib,natijaga 5 ni qo‘shamiz qoidaga ko‘ra, 6 ning qo‘shnisi 8, 8 ning yarimi 4,8 ning 
qo‘shnisi 0,0 ning yarimi 0.Demak natijamiz,23840 ga teng ekan.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati.
1. A.A.A’zamov,B.K.Xaydarov.Matematika sayyorasi.”O‘qituvchi”T.,1993.
2. T.A.Azlarov, M.A.Mirzaahmedov, D.O.Otaqo‘ziyev, M.A.Sobirov, Matematikadan 
qo‘llanma. 2-qism.O‘qituvchi, T.,1990.


15

Download 2.49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   43




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling